از سیر تا پیاز بیت کوین؛ همه آنچه باید درباره اولین و مشهورترین ارز دیجیتال دانست

برترین‌ها: یازده سال پیش واحد پولی پا به عرصه وجود گذاشت که با همه ارز‌های رایج دنیا تفاوت می‌کرد. این ارز که با قواعد بازار‌های مالی بیگانه بود، نه به شکل اسکناس و نه به شکل سکه وجود خارجی نداشت.

این پول که تماما به صورت دیجیتالی عرضه شده بود، در طول مدت کمی به محبوبیتی فراگیر دست یافت و بسیاری را شیفته خود کرد. اما این پول جدید چه بود و چرا تا امروز این‌قدر جنجال به پا کرده است؟

در یک کلام بیت کوین یک ارز مجازی است که با آن می‌توانید خرید و فروش کنید، سفارش آنلاین انجام دهید و یا سهام شرکت‌های تجاری را داد و ستد کنید. بیت کوین بر پایه کد‌های رایانه‌ای خلق شده و از قوانین منحصر به خود تبعیت می‌کند، نه از قوانین وضع شده توسط بانک‌ها یا صندوق‌های مالی بزرگ.

چه کسی بیت کوین را خلق کرد؟

از «ساتوشی ناکاموتو» به عنوان مخترع بیت کوین نام برده می‌شود؛ نامی مستعار و اسرار آمیز که هویت اصلی آن علیرغم تلاش چندین ساله روزنامه نگاران هنوز فاش نشده است. تا کنون چندین نفر ادعا کرده اند که خالق آن بوده اند، اما نتوانسته اند ادعا‌های خود را ثابت کنند و مشخصات خالق یا خالقان اصلی بیت کوین را هنوز کسی نمی‌داند.

بیت کوین چه فرقی با پول واقعی دارد؟

بیت کوین به صورت اسکناس یا سکه وجود ندارد و بر خلاف ارز‌هایی مثل دلار یا یورو هیچ بانک مرکزی یا دولتی از آن پشتیبانی نمی‌کند. تولید و توزیع بیت کوین در کنترل هیچ حکومت، گروه یا سازمانی نیست. سازوکاری مخفی در آن وجود ندارد و قوانین آن که به صورت کد‌های برنامه نویسی است برای همه قابل مشاهده است.

بیت‌کوین در واقع یک پول بی‌پشتوانه است چرا که دارای ارزش ذاتی نبوده و تغییرات در واحد آن تابع تغییرات در قیمت کالاهایی، چون طلا و نقره و یا نرخ تورم و افزایش نقدینگی نیست.

مزیت بیت کوین به ارز‌های واقعی مثل دلار چیست؟

ارز‌های واقعی در برابر بحران‌های بزرگ اقتصادی آسیب پذیر هستند. یک بحران در بازار‌های مالی یا یک شوک به صنعت کافی است تا ارزش پول یا نرخ برابری آن را دستخوش تغییر کند. اما از آن جا که مقدار بیت کوین در جهان محدود است و از قوانین منحصر به خودش تبعیت می‌کند، نسبت به آسیب‌های رایج در بحث‌های اقتصادی و مالی مصون است.

بسیاری معتقدند آینده از آن ارز‌های غیرمتمرکز دیجیتال خواهد

سکه‌های بیت کوین چگونه به دست می‌آیند؟

اصطلاح‌های رایج «معدن» و «استخراج» برای به دست آوردن بیت کوین ممکن است اینطور به اذهان متبادر کند که این پول را باید از عمق زمین و با بیل و کلنگ درآورد. البته فرایند تولید بیت کوین به لحاظ ماهیت شباهت زیادی به استخراج طلا از معدن دارد، اما با این تفاوت که اینجا همه چیز به صورت دیجیتالی انجام می‌شود و کار فیزیکی نداریم.

در طراحی اولیه شبکه، تعدادی مشخص بیت کوین تعریف شده است. این بیت کوین‌ها در دسترس نیستند و باید توسط افراد و با دستگاه‌های مخصوصی بیرون کشیده شوند. اما چگونه؟

به طور ساده باید گفت بیت کوین از حل مسائل ریاضی پیچیده به دست می‌آید. برای این کار دستگاه‌های محاسبات مخصوص استخراج (ماینر)، عدد‌های مختلف را در یک تابع ریاضی به نام تابع هش امتحان می‌کنند تا بتوانند خروجی را پیش بینی کنند. اولین فردی که مسئله را حل کرد وبه تابع صحیح رسید، مقدار مشخصی بیت کوین به عنوان پاداش دریافت می‌کند. سپس به بقیه افراد شبکه اعلام می‌کند که اینجا به جواب رسیده است. در نتیجه بقیه افراد به سراغ مسئله بعدی در بلوک بعدی می‌روند.

اگر فنی‌تر بخواهیم درباره ماهیت این بلوک‌های داده بحث کنیم، باید بگوییم ماهیت و مرکز ثقل سیستم بیت کوین بر چیزی استوار است که اصطلاحا «زنجیره بلوکی» (Block Chain) خوانده می‌شود. این یک مدل پیشرفته در معماری پایگاه داده هاست و نقطه قوت اش این است که کاربران پرشمار می‌توانند به طور همزمان داده هایشان را در شبکه ثبت کنند بدون اینکه شبکه به دلیل تداخل کار کاربران از هم بپاشد و یکپارچگی‌اش را از دست بدهد.

در حال حاضر به دلیل محبوبیت بیت کوین، تعداد افراد استخراج کننده بسیار بالا رفته در نتیجه استخراج مشکل‌تر شده است. با توجه به افزایش قدرت دستگاه‌های استخراج کننده، مسائل نیز که سختی و آسانی‌شان به طور خودکار تعیین می‌شود مشکل‌تر شده اند و به این جهت استخراج انفرادی کمتر شده است.

«استخر استخراج» از کجا آمده است؟

به دلیل شرایط به وجود آمده، امروزه دیگر کمتر فردی به صورت انفرادی اقدام به استخراج بیت کوین می‌کند. بلکه برای انجام این کار به محل‌هایی می‌پیوندد که اصطلاحا استخر استخراج (Mining Pool) نامیده می‌شوند.

در این روش، افراد از سرتاسر دنیا دستگاه‌هایشان را به یک شبکه مشترک یا همان «استخر استخراج» وصل می‌کنند و این شبکه یکپارچه است که با توان پردازشی بالاتر به نمایندگی از استخراج کننده‌ها مسائل را حل کرده و پاداش‌ها را دریافت می‌کند. سپس پاداش‌ها بر حسب توان پردازشگر‌ها بین افراد شرکت کننده پخش می‌شود.

میزان پاداش تا ماه پیش ۱۲.۵ بیت کوین به ازای رمزگشایی از هر بلوک بود. اما این مقدار اکنون به تقریبا نصف، معادل ۶.۲۵ بیت کوین کاهش یافته است. این نصف شدن که توسط سازنده شبکه بیت کوین تعبیه شده است، هر چهار سال یکبار صورت می‌گیرد و هدف از آن کنترل تورم بیت کوین است.

چهار سال بعد یعنی در ماه مه سال ۲۰۲۴ این میزان پاداش بار دیگر نصف خواهد شد.

آیا استخراج بیت کوین مجانی درمی آید؟

این درست است که تولید بیت کوین نیاز به هزینه و کار فیزیکی خاصی ندارد و تمام کار را دستگاه‌های دیجیتالی انجام می‌دهند. اما واقعیت آن است که این دستگاه‌ها برق زیادی مصرف می‌کنند و تولید برق نیز امری گران و اغلب محتاج سوخت‌های فسیلی است.

یک دستگاه معمولی استخراج کننده بیت کوین به لحاظ مصرف برق با مصرف همزمان دو یخچال و یک تلویزیون برابری می‌کند. اگر این دستگاه یک سال تمام مدت روشن باشد، حدود ۱۵ هزار کیلووات ساعت برق مصرف می‌کند تا حدود ۴۰ بیت کوین تولید کند. این در حالی است که برای مثال در آلمان هزینه تولید هر کیلووات ساعت حدود ۳۰ سنت است که هزینه‌ای بالغ بر چهار هزار یورو را به شبکه برق تحمیل می‌کند.

تولید گرمای زیاد در اثر این مصرف برق هنگفت، از مضراتی است که اقلیم شناسان و متخصصان تغییرات آب و هوایی نسبت به آن هشدار داده اند.

چگونه می‌توان پول بیت کوینی را خرج کرد؟

بیت کوین همچون یک دفترچه حساب دیجیتالی می‌ماند که افراد می‌توانند حساب‌های خود را در آن ثبت کنند. برای ارسال مبلغ بیت کوینی می‌توان از اپلیکیشنی به نام کیف پول (Wallet) استفاده کرد. در این اپلیکیشن شما آدرس گیرنده و مقدار وجه مورد نظر را وارد می‌کنید و به این ترتیب شبکه تعداد بیت کوین‌ها را از حساب شما کم می‌کند و به حساب طرف مقابل اضافه می‌کند. این تراکنش‌ها در نهایت شفافیت انجام می‌شود و مبلغ، آدرس مبدا و مقصد، و مسیر انتقال بیت کوین‌ها در آن مشخص است. این تراکنش‌ها با استفاده از الگوریتم‌های رمزگذاری به شدت محافظت می‌شوند. امری که باعث می‌شود سرقت کیف یا محتویات آن بی نهایت دشوار شود.

بیت کوین نظیر پول‌های معمولی از ده یا صد بخش تشکیل نشده است (مثل هر تومان که ده ریال است). بلکه به واحد‌های بسیار ریزتر دیجیتالی مثل میلی کوین (یک هزارم) و میکرو کوین (یک میلیونیوم) تقسیم می‌شود. این است که شما با هر مبلغی می‌توانید مقداری بیت کوین بخرید و لازم نیست صبر کنید تا اندازه یک بیت کوین کامل پول داشته باشید.

تصویر پلیس ایران از عملیات ضبط دستگاه‌های استخراج بیت کوین. ایران از جمله کشور‌هایی است که در آن به دلیل ارزان بودن برق، استخراج بیت کوین رواج بیشتری یافته است

چه تعداد بیت کوین در جهان موجود است و هر بیت کوین چقدر می‌ارزد؟

تعداد تمام بیت کوین‌های موجود در دنیا حدود ۲۱ میلیون عدد است که این سقف عددی در ابتدای طراحی شبکه توسط سازنده آن معین شده است.

تا کنون حدود ۹۰ درصد بیت کوین‌ها استخراج شده اند و به طور تقریبی ۲ میلیون و ششصد هزار عدد از آن‌ها برای استخراج باقی مانده است. مطابق آمار روزانه ۱۸۰۰ عدد بیت کوین جدید وارد چرخه می‌شود

در حال حاضر هر بیت کوین در بازار‌های مالی ارزشی حدود ۹ هزار دلار دارد. با این حال قیمت آن در طول سال‌های گذشته دارای فراز و نشیب بسیار بوده است و بسیاری از نوسان قیمت آن متضرر شده اند یا نفع برده اند.

با این حال هیچ کدام از ضررکنندگان قابل مقایسه با آن جوان نگون بخت آمریکایی نیستند که ده سال پیش ده هزار بیت کوین خود را داد تا دو پیتزا دریافت کند. ارزش فعلی آن بیت کوین‌ها امروز چیزی بیش از بر ۱۳۰ میلیون دلار است.

آیا در بیت کوین سرقت رخ می‌دهد؟

تقریبا غیرممکن است که فردی بتواند مالکیت یک حساب یا میزان بیت کوین یک فرد را در شبکه به سرقت ببرد. این به دلیل ساختار رمزمحور بیت‌کوین است که به وسیله امضای دیجیتالی محافظت می‌شود.

این امضای دیجیتالی از دو کلید جداگانه تشکیل شده است: کلید خصوصی و کلید عمومی. کلید خصوصی در واقع همان پسوردی است که تنها در اختیار صاحب حساب است و توسط الگوریتم‌های پیچیده درون شبکه تولید می‌شود. کلید عمومی کلیدی است که به دیگر اعضای شبکه اجازه می‌دهد با کمک پردازنده‌های خود بررسی کنند که آیا این خود شما بوده اید که به حساب تان متصل شده اید یا نه.

حسابداران این شبکه که در سراسر دنیا پخش هستند و یک لیست از کل سوابق تراکنش‌ها را در اختیار دارند که هر تغییر جدیدی در آن به ثبت می‌رسد و مرتب به روز می‌شود. در صورتی که اطلاعات جدید با اطلاعات قبلی همخوانی نداشته باشد تراکنش لغو می‌شود.

رقبای بیت کوین چه ارز‌هایی هستند؟

از آنجا که مفهوم ارز دیجیتال اولین بار به شکل جدی با بیت کوین مطرح شد، برای بسیاری ارز دیجیتال همان معنی بیت کوین را می‌دهد. اما در دنیای حقیقی و پس از عرضه بیت کوین، شمار زیادی از ارز‌های دیجیتال مشابه بیت کوین پا به عرصه وجود گذاشتند.

ارز‌های دیجیتال نظیر اتریوم، ریپل، کویین کش، تتر و لایت کویین رمزارز‌هایی هستند که پس از بیت کوین وارد بازار شده اند. این ارز‌ها هر کدام هوادارانی دارند و در صرافی‌های آنلاین ارز دیجیتال خرید و فروش می‌شوند.

محبوبیت ارز مجازی باعث شده است شرکت‌های بزرگ همچون فیسبوک هم وارد این فضا شوند. رمزارز یا پول دیجیتالی فیسبوک «لیبرا» نام خواهد داشت و حاصل همکاری این شرکت با ۲۸ نهاد دیگر است.

مضرات ناشناس ماندن در شبکه بیت کوین چیست؟

به دلیل حفاظت گسترده از اطلاعات شخصی کاربران در بیت کوین و قابلیت انتقال وجه بدون جا گذاشتن رد در دنیای واقعی، قاچاقچیان مواد مخدر و اسلحه و همچنین باند‌های پولشویی و بنگاه‌های شرط بندی رو به استفاده از این سیستم آورده اند.

امری که باعث شده است دولت‌ها در قبال ارز‌های دیجیتال و از جمله بیت کوین محتاط باشند و شماری آن را به عنوان تهدیدی برای امنیت ملی ببینند.

بیت کوین در کشور‌ها ممنوع است یا نه؟

کشور‌های جهان رویه یکسانی در قبال بیت کوین اتخاذ نکرده اند. برای مثال ترکیه از جمله کشور‌های است که به دلیل مغایرت با قوانین اسلامی استفاده از بیت‌کوین را ممنوع اعلام کرده. در بعضی دیگر همچون ویتنام، لهستان یا چین استفاده از بیت‌کوین ممنوع نیست، اما استفاده از آن با محدودیت‌های قانونی همراه است.

دلیل ممنوعیت استفاده از بیت‌کوین در کشور‌ها نحوه استفاده از آن است. برای مثال بیت‌کوین در کره جنوبی به صورت قمارگونه مورد استفاده قرار می‌گیرد و همین مساله باعث نگرانی مسئولان از آسیب رسیدن به اقتصاد این کشور شده است.

در نهایت باید گفت هر چند ارز‌های رمزگذاری شده، چون بیت کوین به دلیل سرعت بالای انتقال و نیز کارمزد پائین معامله آنها، پول‌هایی بسیار جذاب به شمار می‌آیند، ولی به دلیل وجود نوسان گاه شدید قیمت و غیرقابل برگشت بودن معامله با آن ها، این ارز‌ها در شمار ارز‌های با ریسک بالا طبقه بندی می‌شوند.

منبع: euronews