ادامه مذاکرات برجامی در دولت بعد؛ ماجرا چیست؟

ابوالفضل خدائی: رئیس هیأت مذاکره کننده ایران در وین می گوید بیش از هر زمان دیگری به توافق نزدیک هستیم. عراقچی با بیان اینکه  اساس هر توافق دستیابی به منافع کشور و ملت ایران است تصریح کرد: هر رئیس جمهور آینده موظف به انجام این کار خواهد بود و مذاکرات هسته‌ای در چهارچوب سیاست های کلان کشور است. اظهارات عراقچی پس از آن مطرح می شود که میخائیل اولیانوف نماینده روسیه در سازمان های بین المللی در وین اخیرا درباره مذاکرات احیای توافق هسته‌ای در وین گفت که امکان رسیدن به توافق در زمینه احیای برجام پیش از انتخابات ریاست جمهوری ایران که 18 ژوئن خواهد بود، وجود ندارد، اما مذاکرات ادامه خواهند یافت. وی همچنین تاکید کرد این جریان نباید تاثیر چشم گیری بر روی روند مذاکرات بعدی داشته باشد. رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی در پاسخ به سوالاتی درباره روند مذاکرات احیای توافق هسته ای در وین، گفت که احیای توافق هسته ای به بعد از مشخص شدن نتیجه انتخابات ریاست جمهوری ایران موکول می شود و لازم است تا تشکیل دولت جدید در ایران صبر کنیم.

کوروش احمدی کارشناس مسائل بین الملل درباره اینکه توافق نهایی در مذاکرات وین به چه علت به پساانتخابات موکول شده گفت: آقای عراقچی گفته بود که تصور نمی کند ظرف هفته جاری امکان جمع بندی نهایی وجود داشته باشد و همینطور احتمال داده بود که در این دور مذاکراتی، نهایی کردن توافق ممکن نباشد و لازم باشد که هیات ها یکبار دیگر با  پایتخت ها مشورت کنند. این به این معنی بود که توافق نهایی تا قبل از برگزاری انتخابات امکان پذیر نیست. صحبت دیگر هیات ها از باقی ماندن برخی موانع جدی نیز حاکی از همین امر داشت. تا آنجا که به دیگر طرف ها بر می گردد، آنها احتمالا ترجیح می دهند تا تصمیم در مورد موضوعات بسیار حساس را به بعد از اطلاع از آینده سیاسی ایران موکول کنند. البته غربی ها همیشه گفته اند که به نظر آنها تصمیم گیری در خصوص برنامه هسته ای ایران فراتر از رئیس جمهوری است. آنها ممکن است در حال حاضر به دنبال آن باشند تا از سیر روند سیاسی در ایران مطلع شوند و مثلا ببینند که آیا طیف مشهور به میانه رو در آینده حکومت ایران جایی خواهد داشت یا نه. شاید متناسب با همین امر، تصمیمات نهایی خود را بگیرند و رویکرد آتی خود در قبال ایران را مشخص کنند.  

این کارشناس در پاسخ به این سوال که ملاحظات شامل چه مواردی است و آیا می تواند خللی در روند مذاکرات وارد کند گفت: برخی تحلیل گران همواره از تمایل غربی ها به تقویت میانه روی در ایران سخن گفته اند. اگر چنین باشد، آنگاه سخت گیری و یا آسان گیری در شرایط مذاکرات وچگونگی رد و بدل کردن امتیازات را می توان تابعی از این گونه ملاحظات نیز دانست. برای مثال ممکن است طرف غربی در محاسباتش بررسی کند که مثلا امتیاز دادن به ایران به نفع یا ضرر کدام جریان داخلی  تمام می شود و چگونه می تواند به نفع یا ضرر این یا آن جناح در داخل کشور باشد و جایگاه سیاسی چه کسانی را در داخل ایران مستحکم تر کند. لذا ممکن است تعیین تکلیف محیط سیاسی ایران قبل از نهایی کردن توافق مهم باشد. البته همه اینها حدس و گمان است چرا که هنوز سرنخی از طرف غربی نداریم که بتوانیم با قطعیت بیشتری اظهار نظر کنیم. 

احمدی در پاسخ به این سوال که آیا ایران نیز چنین ملاحظاتی را در تعامل با طرف غربی دارد گفت: حتما همیشه چنین بوده است. ایران همواره مد نظر داشته که اقداماتش مثلا به سود و یا ضرر کدام حزب در آمریکا تمام خواهد شد و متناسب با منافع خود عمل کرده است. اصولا هر کشوری در کار با کشوری دیگر ترکیب و تعاملات در درون هیات حاکمه طرف مقابل را در نظر می گیرد. از همین رو ممکن است ایران و آمریکا نیز ترجیح داده باشند که مقداری روند مذاکرات را کندتر کنند. از جانب طرف ایرانی نیز ممکن است برخی ملاحظات سیاسی وجود داشته باشد. مثلا اینکه توافق در دوره تصدی کدام دولت نهایی شود. البته می دانیم که دولت دوازدهم به ریاست آقای روحانی تا اواسط مرداد بر سرکار خواهد بود و اگر امکان توافق عملا وجود داشته باشد، مشکل می توان آن را حدود یک ماه نیم به تاخیر انداخت. سوال  این است که با مشخص شدن نتیجه انتخابات آیا ممکن است ترکیب تیم مذاکره کننده اندکی تغییر کند؟ مثلا نماینده ای از طرف نامزد پیروز انتخابات در هیات ایران شرکت داده شود. اگر چنین شود البته به سود منافع ملی است و ممکن است امکان دهد تا ملاحظات سیاسی به مانعی در برابر نهایی شدن سریع توافق تبدیل نشود. سخن مدیر کل آژانس مبنی بر اینکه برای توافق نهایی باید منتظر تشکیل دولت آتی در ایران باشیم ممکن است ناظر بر همه این ملاحظاتی که عرض کردم باشد. 

این کارشناس در پایان در پاسخ به این سوال که چرا از جریان انقلابی تنها دو نامزد انصراف داده اند و دو نامزد دیگر در رقابت باقی مانده اند گفت: این مساله هم از منظر حزبی ـ جناحی ـ سیاسی مطرح است و هم از بُعد شخصی. به هر حال باید مدنظر داشت که نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری جدا از گرایش های حزبی و سیاسی، خصایص فردی، اولویت ها، نظرات خاص و یا بلندپروازی های خاص خود را نیز دارند. البته تاکید کنم که از نظر من بلندپروازی الزاما معنای منفی ندارد. در این بین منازعه ها، کشمکش ها و امتیاز دادن ها نیز مطرح است. ممکن است دو نامزدی که انصراف داده اند پیش تر مذاکرات مثبتی داشته و دو نامزدی که مانده اند ممکن است در مذاکرات به نتیجه ای نرسیده باشند. همه این موارد ملاحظاتی است که می تواند وجود داشته باشد.

>>> این مطالب را هم بخوانید:
تصمیم نهایی با رئیس‌جمهور نیست؛ برجام در دولت بعد ادامه دارد
آینده برجام و تعامل با جهان از نگاه نامزدهای انتخابات 1400؛چه خواهد شد؟
جنگ‌اقتصادی و فشارحداکثری؛نامزدهای انتخابات برنامه‌ای برای‌آن دارند؟
منطقه درراه صلح؛نامزدهای انتخابات چگونه‌از وضعیت موجود بهره می‌برند؟

23310311