احیاء هنر فاخر گره‌چینی با سرانگشتان زوج هنرمند اسدآبادی

اینجا در این کارگاه کوچک گویی به گوشه‌ای از تاریخ هنر اصیل ایرانی بازگشته‌ای، گویی در کوچه‌ پس کوچه‌های تاریخ قدم‌زنان سرک می‌کشی، هر یک از آثار دست‌ساز هنر گره‌چینی این زوج جوان گویی نفس می‌کشند و زنده‌اند و روح دارند و گویی با این همه زیبایی می‌خواهند برای هر رهگذری که از کنار این کارگاه می‌گذرد، دلبری کنند، ساده بگویم که اینجا اوج زیبایی هنر سرانگشنان یک هنرمند است که تا نبینی باور نخواهی کرد.

خانم آقاجانی و آقای پاشایی زوج جوان هنرمند اسدآبادی هستند که به اتفاق هم در زمینه زیباترین و قدیمی‌ترین هنر اصیل ایرانی، هنر «گره‌چینی» فعالیت دارند و در کارگاه کوچک خود دنیای زیبایی از این هنر وصف‌ناپذیر را خلق کرده‌اند و معتقدند هنرمندان این عرصه نباید اجازه دهند این هنر ارزشمند و فاخر ایرانی به بوته فراموشی سپرده شود.

به گفته این زوج جوان اسدآبادی، گره‌چینی به هنری ایجاد شده با قطعات برش خورده چوب و شیشه‌های رنگی در اشکال مختلف و متعددالاجرا و وحدت‌گرای هندسی که به طور هماهنگ در یک کادر مشخص و تکرارشونده در کنار هم قرار گرفته باشند، گفته می‌شود.

هادی پاشایی در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه تحصیلاتم فوق‌دیپلم برق بود و پیش از این در زمینه برق فشارقوی فعالیت داشتم، اظهار کرد: بعد از ازدواج، همسرم برخی از کارهای خود را برای انجام به منزل می‌آورد و همین امر موجب شد تا کم‌کم به این هنر زیبا در صنعت چوب علاقمند شوم و با فراگیری‌اش از حرفه برق‌کاری به این حرفه روی آورم و بعد از مدتی کارگاه گره‌چینی را به اتفاق همسرم راه‌اندازی کنیم.

وی با بیان اینکه همسرم مربی صنایع چوب اداره فنی‌وحرفه ‌ای اسدآباد بوده و در خارج از ساعات اداری خود نیز در کارگاه به اتفاق بنده مشغول فعالیت است، خاطرنشان کرد: اداره فنی‌وحرفه‌ای برخی از هنرجویان گره‌چینی‌اش را برای آموزش به این کارگاه می‌فرستد که در این رابطه به طور میانگین سالانه ۲۰ تا ۲۵ نفر را در رابطه با این هنر زیبای آموزش می‌دهم.

پاشایی با بیان اینکه این حرفه با خراطی‌ها و کارگاه‌های نقاشی ارتباط تنگاتنگی دارد، یادآور شد: از هنر گره‌چینی بیشتر در دکوراسیون منازل سنتی و نیز کافه‌های سنتی در قالب درب و پنجره، نرده و پله‌های سنتی چوبی، میز و مبلمان و عسلی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

این هنرمند ۴۳ ساله خوش‌ذوق اسدآبادی با اشاره به اینکه فروش کارگاه ما بیشتر به صورت حضوری است، خاطرنشان کرد: در بحث بازاریابی قصد استفاده از ظرفیت فضای مجازی را هم در آینده نزدیک خواهیم داشت.

وی با اشاره به اینکه متأسفانه این هنر به عنوان قدیمی‌ترین هنر زیبا در صنایع چوبی در جامعه کمتر شناخته شده و مردم شناخت چندانی با از ندارند، گفت: بنده و همسرم به اتفاق به دنبال توسعه کارگاه گره‌چینی خود هستیم، این کارگاه ۲۲ متری دیگر پاسخگوی فعالیت‌های ما نیست اما متأسفانه امکان اجاره کارگاه بزرگتر به علت سنگین بودن اجاره‌بها را نداریم.

پاشایی مطرح کرد: برای اجاره کارگاه بزرگتر و خرید تجهیزات به‌روز درخواست ۲۰۰  میلیون تسهیلات بانکی کرده‌ام که در این رابطه بانک مورد نظر شرط پرداخت این تسهیلات را پرداخت ۳۲ میلیون تومان در قسط اول عنوان کرد که واقعاً برای بنده و همسرم بسیار سنگین است.

وی با اشاره به چوب مورد استفاده در هنر گره‌چینی تصریح کرد: بهترین ماده اولیه ساخت گره‌چینی که مورد توافق استادکاران چوب است، درخت چنار است که خوشبختانه این درخت، بومی ‌ایران است و بافتی منسجم داشته و از مقاومت بالایی برخوردار است البته از چوب نارنج، گلابی، گردو، عناب و درخت‌های جنگلی ایران از نوع آزاد و راش نیز برای ساخت گره‌چینی استفاده می‌شود.

این هنرمند بیان کرد: ابزارآلاتی که برای ساخت گره‌چینی استفاده می‌شود، همان ابزاری است که در یک کارگاه دوردگری وجود دارد و شامل اره، خط‌کش، دریل، سمباده، سوهان، گیره، چکش و مته است.

وی با بیان اینکه کسی که عاشق حرفه و هنر نباشد نمی‌تواند این‌کار را دنبال کند، اظهار کرد: در گذشته در همه خانه‌ها حداقل اثری از گره‌چینی وجود داشت اما اکنون با تغییر کاربری و تبدیل خانه‌ها به آپارتمان‌ها نه تنها منازل ما تغییر کرده بلکه هویتمان نیز دگرگون شده است.

پاشایی با اشاره به اینکه ماشینی شدن زندگی‌های این دوره و زمانه موجب شده این هنر رو به منسوخ شدن برود، ادامه داد: در زمان کار گره‌چینی چنان لذت و شوق وصف‌ناپذیری به من دست می‌دهد که دلم می‌خواهد شوق و لذتم را با همگان تقسیم کنم.

آزاده آقاجانی هم به خبرنگار ایسنا گفت: فارغ‌التحصیل رشته مهندسی سازه‌های چوبی هستم و حدود  ۲۲ سال است به عنوان مربی فنی‌وحرفه‌ای شهرستان اسدآباد هنر زیبای صنایع‌دستی گره‌‍چینی را آموزش می‌دهم. حدود ۱۳ سال پیش ازدواج کردم و بعضی مواقع برخی از سفارشات کار خود را برای انجام به داخل منزل می‌آوردم و این امر موجب شد که همسرم نیز به این هنر از خود علاقه نشان دهد.

وی با اشاره به اینکه شغل اصلی همسرم فنی‌کار برق بود، تصریح کرد: با آموزش‌هایی که از هنر گره‌چینی در حین انجام کار سفارشات در منزل انجام می‌دادم، همسرم این هنر را فرا گرفت و از حدود شش سال پیش وی نیز فعالیت در این هنر را آغاز کرد و حدود دو سالی در حیاط منزل در زمینه این هنر فعالیت داشت اما بعد از دو سال حدود چهار سال پیش تصمیم به راه‌اندازی کارگاه گره‌چینی گرفت و در حال حاضر در کارگاه مشغول به فعالیت در این حوزه است و بنده هم در کارگاه، وی را کمک می‌کنم البته همسرم بیشتر از بنده در کارگاه حضور دارد.

آقاجانی خاطرنشان کرد: همسرم با توجه به علاقه‌ای که به این‌هنر پیدا کرده بود، خیلی زود در این هنر پیشرفت کرد و از طریق فضای مجازی و نیز فیلم‌های آموزشی با پیگیری لازم آموزش‌های خود در زمینه این هنر فاخر را تکمیل‌تر کرد و در حال حاضر در گره‌چینی راهنمایی نیز به بنده می‌دهد.

وی با بیان اینکه متأسفانه مردم از هنر فاخر گره‌چینی و هنر چوب شناخت ندارند و حتی به گمان آنها گره‌چینی همان معرق است، تصریح کرد: از قیمت و ارزش این هنر دست  نیز بسیاری از مردم آگاه نیستند و فکر می‌کنند یک کار مشبک است.

این بانوی هنرمند ۴۴ ساله یکی از دلایل ناشناخته بودن این هنر را هزینه‌های سنگین چوب در هنر گره‌چینی دانست و  ادامه داد: بسیاری از هنرجویان برای فراگیری رایگان این هنر با ذوق و علاقه بسیاری به مرکز فنی‌وحرفه‌ای مراجعه می‌کنند اما متأسفانه وقتی از هزینه و قیمت بالای چوب و مواد اولیه این هنر آگاه می‌شوند پا پس می‌کشند.

وی خاطرنشان کرد: اگر مرکز فنی‌وحرفه‌ای مانند گذشته بتواند علاوه بر آموزش رایگانی که در حال ارائه است، مواد اولیه این هنر را نیز به صورت رایگان یا حداقل با قیمت پایین‌تری در اختیار هنرجویان قرار دهد، این امر از نقش مؤثری در حفظ و احیاء و نیز زنده نگهداشتن این هنر برخوردار خواهد بود.

این هنرمند و مربی باسابقه و باتجربه هنر گره‌چینی نقش رسانه‌ها را نیز در معرفی و حفظ این هنر اصیل ایرانی مؤثر ارزیابی کرد و گفت: معرفی این هنر فاخر و ارزشمند به جامعه موجب آن خواهد بود که مردم با این هنر بیشتر آشنا شده و ارزش این هنر زیبا را به عنوان یکی از هنرهای قدیمی صنایع دستی بیشتر بدانند.

وی افزود: برگزاری و برپایی نمایشگاه‌های مختلف گره‌چینی نیز از نقش مؤثری در حفظ و آشنایی هر چه بیشتر مردم با این هنر اصیل ایرانی برخوردار است اما متأسفانه حمایت لازم در این ارتباط انجام نمی‌گیرد و هزینه‌های غرفه واقعاً سنگین است و نمی‌توان از پس آن برآمد.

آقاجانی ادامه داد: در حال حاضر اکثریت کلبه‌ها و دهکده‌های سنتی و خانه‌های بوم‌گردی کل کشور و حتی سایر کشورها به سمت‌وسوی استفاده از هنر گره‌چینی و سنتی سوق پیدا کرده و استقبال‌کننده این هنر در این زمینه‌ها رو به افزایش است و به طور قطع جوانان با آموزش لازم می‌توانند در این حوزه کسب‌وکار بسیار خوبی برای خود راه‌اندازی کنند.

وی با بیان اینکه متأسفانه در زمینه حوزه صنایع‌دستی حمایت و تبلیغات چندانی وجود ندارد و این است که برخی از هنرهای صنایع دستی اصیل ایرانی از جمله گره‌چینی برای مردم شناخته شده نیست، خاطرنشان کرد: در دوران دبیرستان ابتدای امر با هنر معرق و مشبک وارد کار هنر صنایع‌دستی شدم و در دوران دانشگاه سفر به استان‌های مختلفی از جمله شیراز موجب آن شد که با رشته گره‌چینی و خاتم آشنا شوم ضمن اینکه در دوران دانشگاه نیز در رشته مهندسی سازه‌های چوبی مربوط به ساخت خانه‌های متحرک چوبی در زمینه ویلاسازی در حال تحصیل بودم.

آقاجانی یادآور شد: هنر خاتم‌کاری یکی از دیگر هنرهای صنایع دستی زیبا و اصیل ایرانی بوده که در استان همدان برای بسیاری از مردم ناشناخته است در حالیکه یک رشته بسیار پولساز و پردرآمد به شمار می‌رود و به طور قطع معرفی این هنر از نقش مؤثری در هدایت افراد علاقمند برای آموزش و حفظ این هنر برخوردار خواهد بود.

این هنرمند تحصیلکرده در رشته کارشناسی مهندسی سازه‌های چوبی ادامه داد: معرفی ظرفیت و پتانسیل‌های این رشته به جوانان از طریق رسانه‌ها و آموزش این هنر اصیل ایرانی می‌تواند در زمینه اشتغال قشر جوان به ویژه قشر آقایان نقش مؤثری داشته باشد و درآمد خیلی خوبی از این طریق داشته باشند و علاوه بر این با آموزش و اشتغال اجازه ندهند این هنر زیبای وصف‌ناپذیر به بوته فراموشی سپرده شود.

به گزارش ایسنا، گره‌چینی چوب از هنرهای ظریفی است که از اوایل دوره اسلامی در ایران رایج بوده‌است، برخی پژوهشگران احتمال داده‌اند استفاده از این هنر از دوران خلفا عباسی آغاز شده و در قرن شش تا هشت هجری قمری در مصر و سوریه متداول شده و از همان زمان به ایران رسیده‌است.

براساس شواهد و آثار موجود پیشینه هنر گره‌چینی در معماری ایران به دوره سلجوقی و صفوی بازمی‌گردد و خاستگاه آن نیز شهر اصفهان بوده‌است.

پیش از این از این سبک کار به‌طور معمول در ساخت درهای اماکن متبرکه، مقابر، منابر و از مشبک در پنجره‌های منازل و کاخ‌ها و نرده‌ها استفاده می‌شده‌است.

رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان اسدآباد هم تعداد کارگاه‌های صنایع دستی مشاغل خانگی این شهرستان را بیش از ۲۵۰ کارگاه صنایع‌دستی خانگی برشمرد و گفت: کارگاه‌های صنایع‌دستی خانگی این شهرستان در زمینه‌های نقاشی سفال(میناکاری)، تراش سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی، رودوزی و چرم و … دارای فعالیت هستند.

کامران اکبری‌شایگان همچنین با اشاره به فعالیت ۲۰ کارگاه صنایع‌دستی در شهرستان افزود: از این تعداد کارگاه‌های صنایع‌دستی تعداد بیشتر کارگاه‌ها به میناکاری اختصاص دارد.

انتهای پیام