احسان بیرقدار:«تک‌تیرانداز»قهرمان‌محور و نزدیک به معیارهای جهانی است

مهسا بهادری: سینمایی «تک تیرانداز» با کارگردانی علی غفاری، توانست در سی و نهمین جشنواره فیلم فجر، سیمرغ زرین بهترین فیلم از نگاه ملی و بهترین جلوه‌های ویژه میدانی را از آن خود کند. «تک تیرانداز» داستان زندگی شهید عبدالرسول زرین را با بازی کامبیز دیرباز به تصویر می‌کشد. یکی از ارکان اصلی این فیلم موسیقی آن است، عنصری که کارکرد و استفاده از آن در فیلم تاثیر زیادی داشت.

به همین منظور با احسان بیرقدار، که ساخت موسیقی این فیلم را برعهده داشت، گفت و گو کردیم که در ادامه می‌خوانید.

سینمایی«تک تیرانداز» یک از فیلم‌های پر موسیقی‌ جشنواره امسال بود که حتی در برخی سکانس‌ها احساس می‌شد که موسیقی کار بیش از اندازه است و از اندازه خارج می‌شود شما تا چه حد موافقید؟ یا اگر مخالفید دلیل مخالفتتان چیست؟

بله فیلم پر موسیقی است. این پروداکشنی که در فیلم وجود دارد، خطِ فیلم نامه، شخصیت پردازی و همه موارد بسیار به سینمای روز دنیا نزدیک است در سینماهای روز دنیا موسیقی یک کارکردی دارد. یک نوع سینما داریم که موسیقی آن خیلی کم است و یک نوع سینمای دیگر داریم که موسیقی فیلم را جلو می‌برد، حتی یک جاهایی به دیگر عوامل نیز کمک می‌کند. بخشی از این موضوع که موسیقی از کادر بیرون می‌زند، به سالن سینما مربوط می‌شود، در واقع میکسی که در استودیو انجام داده‌ایم را اینجا نمی‌شنویم ولی اصولا در این جنس از سینما همیشه موسیقی است که به تصویر کمک می‌کند، کما اینکه در فیلم‌های استاندارد روز دنیا هم می‌بینیم که موسیقی از ابتدا تا انتها وجود دارد و حتی در برخی نقاط با وضوح بیشتری خودش را نشان می‌دهد.

بحثی که درباره موسیقی «تک تیرانداز» وجود دارد این است که موسیقی باید کارکتر اصلی و قهرمان را نشان می‌داد و اتفاق‌هایی مانند شکست‌ها، پیروزی‌ها را به تصویر می‌کشید و به همین دلیل هم موسیقی فیلم سعی در قهرمان پروری داشت.

موقع پخش فیلم در سالن سینما حضور داشتید؟

بله.

سالن برج میلاد برای پخش فیلم استاندارد نیست، چون اساسا کارکرد آن به عنوان سالن سینمایی تعریف نشده است

کیفیت صدای سالن سینما باب میل شما بود؟ 

اصلا، به نظر من سالن برج میلاد برای پخش فیلم استاندارد نیست، چون اساسا کارکرد آن به عنوان سالن سینمایی تعریف نشده است و از لحاظ تنظیم بلندگوها، باندها و آکوستیک سالن برای پخش فیلم سینمایی قابل قبول نیست. پیشتر هم فیلم‌هایی که من برای آنها آهنگسازی کردم و در این سالن به نمایش درآمده با این مشکل مواجه شدند.

جدای از کیفیت سالن و اینکه تقریبا همه آهنگسازها از آن ایراد می‌گیرند، شاید امکان داشت که موسیقی کار کمی کمتر و ملایم‌تر باشد، چون در جاهایی می‌دیدیم که بازی فیلم‌ را پیش نمی‌برد بلکه موسیقی، فیلم را جلو می‌برد، شما پیشتر هم دراین سبک کار انجام داده‌اید، به طور مثال سینمایی «بادیگارد»، که  ژانر هر دو به هم نزدیک است اما موسیقی آن اثر خیلی کمتر بود.

در فیلم سینمایی «بادیگار» به عنوان همکار آهنگساز حضور داشتم اما در این کار و یا اصولا تمام کارها اگر دقت کنید، ما یک مولف داریم و آن مولف هم کارگردان است، به هرحال من به عنوان یکی از عوامل‌ در این فیلم حضور دارم و باید در جهت اهداف و نگاه ایشان کارم را پیش ببرم، سلیقه کارگردان خیلی مهم است و ایشان هم علاقه به وجود موسیقی در بسیاری از سکانس‌ها داشتند.

در واقع آقای غفاری موسیقی طلب بودند و اگر ایشان تمایل وجود این حجم از موسیقی در کار را نداشتند، قطعا موسیقی کمتری در آن به کار می‌بردید.

بله ایشان طالب موسیقی بودند. نکته‌ای که وجود دارد این است که برخی از کارگردان‌ها خیلی طالب موسیقی نیستند و از آن استفاده نمی‌کنند و معتقدند که حضور موسیقی در برخی سکانس‌ها بار بیشتری به تصویر می‌دهد و تصویر را شلوغ می‌کند ولی من فکر می‌کنم که این فیلم اساسا فیلم موسیقی لازمی بود.

دیگر عوامل از زمان محدودی که این فیلم در اختیارشان قرار داده بود، گله‌مند بودند، شما از لحاظ زمانی مشکلی نداشتید؟

فرصت ما بسیار کم بود البته همیشه هم برای موسیقی زمان کمی در نظر گرفته می‌شود ولی چون «تک تیرانداز» تلاش داشت حتما به جشنواره برسد سعی کردیم در فرصت بسیار کم موسیقی کار را ضبط کنیم. به طور مثال ما برای ضبط ارکستر فقط دو روز فرصت داشتیم و فرصت کم و عوامل این چنینی در نتیجه کار مقداری تاثیر گذار بود. 

نتیجه رضایت بخش بود یا ناراضی کننده؟

از نگاه من کار به درستی انجام شد و تلاشمان هم این بود که نتیجه خوبی به دست بیاید، امیدوارم مخاطبان هم از نتیجه راضی باشند.

«تک تیرانداز» یک اثر خاصِ قهرمان محور است که در سینمای دفاع مقدس تا کنون چنین چیزی را نداشتیم و این فیلم ساختار شکنی کرد است

به جز جلوه‌های ویژه‌ای که کار داشت، موسیقی کار دیده و شنیده شد؟

اصولا در سینما یک مجموعه باید باهم دیده شود، به هرحال کسی که به عنوان آهنگ ساز فیلم مشغول انجام فعالیت است باید موزیسن خوبی باشد ولی این موضوع کافی نیست. یعنی این که من فقط قطعه بنویسم و آن قطعات را روی فیلم اعمال کنم موسیقی فیلم نمی‌شود و من امیدوارم که موسیقی کاردیده و شنیده شود چرا که «تک تیرانداز» یک اثر خاصِ قهرمان محور است که در سینمای دفاع مقدس تا کنون چنین چیزی را نداشتیم، در واقع عموما ساختار سینما دفاع مقدس تا کنون یک سیستم دیگری بوده و با یک شکل ایدئولوژیک پیش می‌رفته است اما «تک تیرانداز» آن ایدئولوژی را شکسته و در ساختاری متفاوت گام برداشته که قهرمان محور است و بسیار به معیارهای جهانی نزدیک است. اگر شما بخش کارکترها را حذف کنید متوجه می‌شوید که این فیلم مشابه فیلم‌های استانداری است که در کل دنیا ساخته می‌شود.

اساسا کارکرد موسیقی را در فیلم چگونه ارزیابی می‌کنید؟

موسیقی در فیلم بسیار حائز اهمیت است، ما بارها سکانس‌هایی از یک فیلم را بدون موسیقی و با موسیقی دیدیم و در این بین متوجه شدیم که موسیقی به طور کامل یک حسی را به مخاطب القا می‌کند و در نتیجه کار بسیار تاثیر گذار است.

با توجه به تمام کمبودها اگر سانترک کار را جدا بشنوید، متوجه می‌شوید که ۹۰ درصد به سطح استاندارد جهانی نزدیک است

جدا از فرصت کمی که داشتید، موسیقی کار را بیشتر بر اساس سلیقه کارگردان و نزدیک به معیار جهانی پیش بردید؟

بله، البته ما اینجا امکانات محدودتری داریم و نمیتوانیم موسیقی و امکاناتمان را با کشورهایی که در آن صنعت سینما، ضبط و موسیقی به شکل دیگری وجود دارد مقایسه کنیم، اما من فکر می‌کنم با توجه به تمام کمبودها اگر سانترک کار را جدا بشنوید، متوجه می‌شوید که ۹۰ درصد به سطح استاندارد جهانی نزدیک است.

با توجه به این که در هیئت انتخاب هیچ موزیسینی حضور ندارد، فکر می‌کنید یک اثر باید چه ویژگی‌ای داشته باشد تا موسیقی آن در جشنواره کاندید شود؟

اصولا به این موضوع بستگی دارد که فیلم در چه شرایطی دیده و در چه شرایطی تبلیغ می‌شود و کلیت فیلم درباره چه موضوعی است. فکر می‌کنم بررسی این شرایط به داوران کمک می‌کند تا بتوانند در این زمینه تصمیم گیری کنند.

همه عوامل در دیده شدن اثر نقش دارد، اینگونه نیست که خود فیلم و موضوع آن خوب نباشد و حق مطلب را ادا نکرده باشد، اما موسیقی کار دیده شود و مورد استقبال قرار گیرد. در واقع اگر فیلم خوب نباشد ولی موسیقی اثر عالی باشد، بازهم موسیقی آن دیده نخواهد شد، اما خوشبختانه «تک تیرانداز» کلیت قابل قبولی دارد و توانسته همه ملاک‌ها را کنار یکدیگر داشته باشد.

ما شما را در عرصه موسیقی و سینما دیده‌ایم که پلتفرم‌هایشان باهم فرق می‌کند اما اگر بخواهید خودتان را معرفی کنید ترجیح می‌دهید موزیسین شناخته شوید یا آهنگساز سینما؟

 چرا می‌خواهید طبقه بندی کنید؟

چون‌پلتفرم‌هایشان با یکدیگر تفاوت دارد.

بله، پلتفرم‌هایشان با یکدیگر تفاوت دارد ولی در طول تاریخ سینما افرادی بودند که در هر دو حوزه فعالیت داشتند، هرچند که افرادی هم بودند که فقط در حوزه تخصصی سینما کار کردند.

از این به بعد شما جزو کدام دسته خواهید بود؟

من به واسطه علاقه‌ام به سینما وارد این عرصه شدم به خاطر این که سینما را خیلی دوست دارم حالا فرقی نمیکند مردم هر طور که دوست دارند من را بشناسند من احسان بیرق‌دار هستم و به فعالیت حرفه‌ای خودم در هر دو زمینه ادامه خواهم داد.

شما در جشنواره حضور داشتید و رعایت پروتکل‌ها را دیدید، شرایط را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

شرایط خیلی خوب بود همه پروتکل‌ها و فواصل اجتماعی رعایت می‌شد امکانات بهداشتی در سالن زیاد بود و به نظرم همه چیز کم خطر بود. امیدوارم که بقیه سینماها مخصوصا سینماهای مردمی هم این اتفاق برایشان رخ داده باشد، چون سینما رسانه برای خود رسانه است، بیشتر روی آن زوم می‌شود و آنها نیز بیشتر رعایت می‌کنند.

۵۸۲۴۵