احساس گناه والدین؛ علل و راه مقابله با آن

برایتان پیش آمده است که گاهی به‌عنوان والدین احساس کنید آن‌قدر که باید پدر یا مادر خوبی برای فرزندتان نیستید؟ آیا از اینکه باید فرزندتان را ترک کنید و سر کار بروید احساس گناه می‌کنید؟ آیا به کسانی که به‌نظرتان والدین بهتری هستند، نگاه می‌کنید و آرزو می‌کنید که کاش شما هم مثل آنها بودید؟ این احساسی که گاهی درگیرش می‌شوید، احساس گناه والدین نام دارد. در این مقاله، علل این نوع احساس گناه و راه‌حل‌های مقابله با آن را بررسی می‌کنیم. با ما همراه باشید.

احساس گناه والدین چیست؟

دکتر سابرینا رومانوف، روان‌شناس بالینی و استاد دانشگاه یشیوا، می‌گوید: «فرد زمانی دچار احساس گناه والدین می‌شود که بین مسئولیت‌هایش به‌عنوان والدین و چیز دیگری مانند کار یا علایق شخصی گیر می‌کند.»

در این شرایط تنش دائمی بین نقش‌ها وجود دارد؛ وقتی والدین در حال کارکردن هستند، از اینکه وقتشان را با فرزندشان نمی‌گذرانند احساس گناه می‌کنند و زمان وقت‌گذراندن با فرزندشان، بابت بی‌توجهی به کار احساس گناه می‌کنند.

ویژگی‌های احساس گناه والدین

به‌گفته دکتر رومانوف، برخی از ویژگی‌های احساس گناه والدین عبارت‌اند از:

• احساس می‌کنید همیشه در حال انجام کار اشتباهی هستید.
• همیشه فهرستی طولانی از کارهای انجام‌نشده دارید، اما معمولا فقط می‌توانید چند مورد را انجام بدهید.
• نمی‌توانید از وقت‌گذراندن با فرزندتان لذت ببرید.
• فشار عصبی کارهای انجام‌نشده همیشه با شماست.
• هیچ وقتی برای خودتان ندارید.
• اضطراب دارید یا احساس افسردگی می‌کنید.
• دچار اختلالات خواب یا اختلال خوردن هستید.
• همیشه احساس خستگی و استرس می‌کنید.
• روابطتان با همکاران و دوستان کم‌رنگ شده است.

به‌گفته دکتر رومانوف هر کسی ممکن است دچار احساس گناه والدین شود، اما این گروه‌ها بیشتر در معرض آن هستند:

• والدین جدید: افرادی که برای اولین بار بچه‌دار می‌شوند، معمولا بیشتر در معرض این نوع احساس گناه هستند.
• والدین مجرد: این افراد باید به‌تنهایی از پس بچه‌داری بربیایند و در عین حال سر کار هم بروند. فشاری که از هر ۲ طرف روی این افراد است، باعث می‌شود بیشتر دچار احساس گناه والدین شوند.
• والدین با منابع مالی کمتر: والدینی که منابع مالی کمتری دارند، معمولا ساعات طولانی سرکارند یا چندین شغل دارند تا بتوانند از نظر مالی فرزندشان را تأمین کنند. بااین‌حال زمانی که در حال کارکردن هستند، بابت اینکه در کنار فرزندشان نیستند احساس گناه می‌کنند.

علل احساس گناه والدین

به‌گفته دکتر رومانوف، احساس گناه والدین ممکن است ناشی از فشارهای درونی و بیرونی باشد.

۱. فشارهای درونی

بیشتر والدین معمولا از خودشان انتظارات غیرواقعی دارند. بچه‌داری به‌خودی‌خود شغلی تمام‌وقت است. پدرومادربودن مسئولیت بزرگی است، به‌خصوص اگر هم‌زمان سر کار هم بروید. فشارهایی که حاصل انتظارات غیرواقعی از خودتان هستند، یکی از عوامل احساس گناه والدین‌اند.

۲. فشارهای بیرونی

معمولا روی پدر و مادری که به‌تازگی بچه‌دار شده‌اند، فشار بیرونی زیادی وجود دارد. بااین‌حال، بسیاری از والدین این استانداردها را غیرواقعی و دست‌نیافتنی می‌دانند. این فشار با فشار اعمال‌شده توسط کارفرما همراه می‌شود و منجر به این نوع احساس گناه می‌شود.

تأثیر احساس گناه والدین

تأثیر احساس گناه والدین بسته به نحوه مدیریت آن متفاوت است. مثلا:

• جبران از راه‌های دیگر: معمولا والدینی که دچار احساس گناه می‌شوند، این احساس و عدم حضور در کنار فرزندان را با دادن غرامت جسمی یا مالی جبران می‌کنند و خودشان را آرام می‌کنند. این کار نادرست است، چون گاهی فشار بیشتری به فرد می‌آورد.
• احساس شکست در زندگی: برخی از والدینی که دچار این نوع احساس گناه می‌شوند، خودشان را شکست‌خورده می‌بینند و فکر می‌کنند دیگر توانایی انجام وظایفی را ندارند که قبلا به‌راحتی از پسشان برمی‌آمدند.

مقابله با احساس گناه والدین

دکتر رومانوف راهکارهایی را پیشنهاد می‌کند که ممکن است به‌کمک آنها بتوانید با احساس گناه والدین مقابله کنید:

• محرک‌ها را شناسایی کنید. به افکاری توجه کنید که باعث می‌شوند خودتان را قضاوت کنید یا دچار احساس گناه شوید. شناسایی محرک‌های احساس گناه به شما کمک می‌کند که تسلط بیشتری روی آنها داشته باشید.
• افکارتان را دوباره چارچوب‌بندی کنید. اگر متوجه افکار غیرمفیدی شدید که باعث می‌شوند احساس گناه کنید، سعی کنید آنها را آگاهانه و به‌شیوه‌ای مثبت اصلاح کنید. مثلا به‌جای احساس گناه در حین کار، به خودتان بگویید: «من برای حمایت از فرزندم کار می‌کنم.»
• انتظارات‌تان را بررسی و مجددا تنظیم کنید. ممکن است به‌دلیل محدودیت زمان و انرژی قادر به انجام کارهای خاصی نباشید. تنظیم انتظارات و پذیرش محدودیت‌ها باعث می‌شود کمتر احساس گناه کنید.
• بر حضور در لحظه تمرکز کنید. وقتی با فرزندتان وقت می‌گذرانید، با تمام وجود از همان لحظه و جذابیت‌هایش لذت ببرید و زمانی که در محل کار هستید، بر انجام درست وظایفتان تمرکز کنید.
• برای خودتان گروه حمایتی درست کنید. به‌جای جداکردن خودتان از دیگران، با گروهی از دوستان مورداعتماد و اعضای خانواده ارتباط برقرار کنید و هر وقت به کمک نیاز داشتید از آنها کمک بخواهید.
• خودتان را با کسی مقایسه نکنید. مقایسه‌کردن خودتان با والدین دیگر کاری بیهوده است. به‌جای مقایسه خودتان با دیگران، با والدینی که شرایط مشابه شما دارند، ارتباط برقرار کنید و از تجربیاتشان استفاده کنید.
• استراحت کنید. سعی کنید هر چند وقت یک بار به خودتان استراحت بدهید و خودتان را شارژ کنید.
• خودمراقبتی را تمرین کنید. با خودتان مهربان باشید و مراقبت از خودتان را در اولویت قرار دهید.
• به‌دنبال کمک حرفه‌ای باشید. اگر نمی‌توانید با احساس گناه والدین کنار بیایید و بیشتر اوقات دچار عذاب وجدان، ناامیدی، افسردگی و اضطراب هستید، به درمانگر مراجعه کنید تا با مدیریت طرز فکرتان زندگی خود را متعادل‌تر کنید.

سخن پایانی

از این به‌بعد هر وقت دچار احساس گناه والدین شدید، به خودتان یادآوری کنید که با تمام وجود برای تأمین زندگی فرزندتان تلاش می‌کنید. فراموش نکنید که پدر و مادر کامل‌بودن استاندارد مشخصی ندارد و شما همیشه تلاش کرده‌اید که بهترین نسخه خودتان باشید.

شما بگویید

آیا شما هم دچار احساس گناه والدین شده‌اید؟ از چه راهکاری برای مقابله با این شرایط استفاده کرده‌اید؟ لطفا نظرات و تجربیات ارزشمندتان را با ما و کاربران عزیزمان در میان بگذارید.

مهم‌ترین و سخت‌ترین وظیفه پدران و مادران تربیت فرزند است

تربیت کودکان شاد و سالم امروز، و انسان‌های موفق فردا