آیا مجامع بین‌المللی شهر مشهد را به عنوان جهان شهر معنوی می‌شناسند؟  

دکتر مصطفی امیرفخریان در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص کارکردهای گردشگری زیارت در تکوین جهان‌شهر معنوی مشهد اظهار کرد: ما در ادبیات جهانی و بین‌المللی واژه جهان‌شهر معنوی را به لحاظ لغوی و معنایی در ادبیات مشاهده نمی‌کنیم. در حال حاضر عناوینی که در ادبیات جهانی در ارتباط با این موضوع مطرح می‌شود جهان‌شهر و شهر جهانی است.

وی اضافه کرد: این ۲ واژه اشاره به تکوین شهر یا به عبارت دیگر یک مرحله‌ای از رشد و تکامل شهر دارد و به حدی می‌رسد که می‌تواند در سطح جهانی خود را عرضه و نیز خدمت‌رسانی کند. همچنین یک جهان‌شهر تمرکزی از امکانات، زیرساخت‌ها و خدمات را در خود دارد. بر این اساس واژه جهان‌شهر معنوی بیشتر ساخته و پرداخته برخی از محققانی است که در شهرهای زیارتی به ویژه مشهد فعالیت کرده‌اند و از این جهت موضوع جهان‌شهر معنوی را مطرح کرده‌اند.

عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد افزود: بنابراین این واژه به لحاظ شکل‌گیری عمدتا به این موضوع باز می‌گردد که به نظر می‌رسد دنبال یک تحقق، همه‌گیری و جهانی شدن تمدن اسلامی از طریق شهر و بستر آن هستند و موضوع جهان‌شهر معنوی را مطرح کردند.  

ادبیات متقن علمی و برنامه‌ریزی شده‌ای در خصوص جهان شهر معنوی وجود ندارد

وی تصریح کرد: به نظر می‌رسد اگر بخواهیم مفهوم جهان‌شهر معنوی را در میان همگان نهادینه کنیم، نیازمند این هستیم که یک بنای فلسفی و علمی را برای مفهوم‌سازی این واژه و موضوع تدارک ببینیم که کمتر به آن پرداخته شده است. به عبارتی ادبیات متقن علمی، فلسفی و برنامه‌ریزی شده‌ای در خصوص جهان شهر معنوی در اختیار نداریم.

امیرفخریان عنوان کرد: بنابراین با چارچوب کنونیذنمی‌توان این مفهوم را به مجامع بین‌الملل عرضه کرد. برای این موضوع نیازمند یک چارچوب علمی و بنای فلسفی هستیم که این واژه را به خوبی تعریف کند و چگونگی شکل‌گیری، متغییرها، شاخص‌ها و نیز ارتباطاتی که بایستی از این طریق شکل گیرد تا این مفهوم عملی‌سازی شود را بیان کند.

وی خاطرنشان کرد: مهم‌ترین چالش شهر مشهد طرح بحث جهان‌شهر معنوی برای این شهر زیارتی است.  

عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد بیان کرد: پس از اینکه جایگاه عناصر مختلف در این مفهوم مشخص شد، بایستی عناصر مختلفی که با این جهان‌شهر معنوی مرتبط است را شناسایی کنیم و آن رویکرد برنامه‌ریزی و نگاه علمی کمک می‌کند که ما به سمت آن عناصر سوق پیدا کنیم. باید بدانیم که شناسایی عناصر مختلف جهان‌شهر معنوی ما را با جایگاه این مفهوم آشنا می‌کند؛ سپس می‌توانیم در این زمینه بحث کنیم که گردشگری و زیارت چه ارتباط طولی و عرضی با این مفهوم دارد و چگونه به آن نزدیک می‌شود و اصلا زیرمجموعه موضوع جهان‌شهر بودن قرار می‌گیرد یا خیر.  

وی اظهار کرد: بنابراین بایستی ابتدا برای این مفاهیم برنامه‌ریزی کرد و نگاه فلسفی در مورد آن داشت و تا زمانی که این مفهوم مشخص نباشد، قطعا دیگر ابعاد آن قابلیت بحث شدن ندارد. ما می‌توانیم مفهومی را سر زبان‌ها بیاندازیم و اشکالی هم ندارد اما آن توقع و بازخوردی را که می‌خواهیم از این مفهوم داشته باشیم، محقق نخواهد شد. چنین موضوعی در صورتی محقق خواهد شد که پیش‌زمینه‌های علمی و مفهومی خود را طی کرده باشد.

امیرفخریان گفت: بنابراین اگر هدف ما این باشد که طرح یک مفهوم کنیم، به هدف خود رسیده‌ایم زیرا طرح مفهوم خیلی دشواری ندارد اما اگر هدف این باشد که از این طرح مفهوم به چارچوبی دست پیدا کنیم که قابل ارائه برای مجامع علمی باشد، نیازمند همفکری اصحاب علمی، دانشگاهی و اجرایی است تا این مفهوم کاملا موشکافانه مورد بررسی قرار گیرد.

وی در خصوص آسیب‌ها و موانع جهان‌شهر معنوی افزود: اصولا تحقق جهان‌شهر معنوی زمانی رخ می‌دهد که ما با توجه به اینکه مفهوم آن را پذیرفتیم و چالش‌هایی که در این خصوص وجود دارد را رفع کردیم، شهر به جایگاهی خواهد رسید که در عرصه جهانی و بین‌المللی موضوعی برای مطرح شدن دارد و در واقع می‌تواند خود را در این فضای جهانی بروز و ظهور دهد و اثرگذار باشد.

عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد بیان کرد: اما برای دستیابی به جهان شهر معنوی با چالش‌ها و موانعی مواجه هستیم که بعضی از این آسیب‌ها و موانع به مواردی که مطرح شد، باز می‌گردد و حتما این موضوعات بایستی در شهری مانند مشهد مورد توجه قرار گیرد. به عبارتی ابتدا باید مفهوم‌سازی صحیحی از این واژه داشته باشیم تا بتوانیم برای محقق شدن آن جامه عمل بپوشانیم اما تنها این موضوع کافی نیست بلکه برنامه‌ریزان و مدیران شهری باید در این زمینه نگاه استراتژیک و بلندمدت هم داشته باشند.

نگاه کوتاه‌مدت ما را به جهان‌شهر شدن نخواهد رساند

وی اضافه کرد: متاسفانه شورای شهر مدیریت شهر را چهار ساله تعریف می‌کند. چنین روندی ما را به جهان‌شهر نمی‌رساند. تا زمانی که نگاه‌های کوتاه‌مدت باشد، موفقیتی نخواهیم داشت. بنابراین ما بایستی از این واژه مفهوم‌سازی صحیح داشته و برنامه‌ریزان و مدیران شهری نگاه استراتژیک و بلندمدت به شهر داشته باشند و شهر را تنها در مدت خدمت خود نگاه نکنند.

امیرفخریان خاطرنشان کرد: شهر مشهد باید به لحاظ کالبدی، زیرساخت‌ها و امکانات در حد شاخص‌های معتبر و به لحاظ ساختارهای مکانی و کالبدی وضعیت مناسبی داشته باشد که این موضوع برای شهری مانند مشهد یک چالش است زیرا در برخی از زیرساخت‌ها و ویژگی‌های کالبدی با استانداردها فاصله زیادی دارد. بنابراین تا زمانی که این جهان‌شهر و معنویت برای شهروندان خود قابل درک نباشد، قابل درک برای محیط پیرامون هم نیست.

وی عنوان کرد: از همین رو مردم شهر و ساکنان آن باید درکی از مفهوم و جایگاه آن داشته باشند و برای تقویت جهان‌شهر معنوی در شهر خود تلاش کنند تا در مقیاس‌های فراتر این اتفاق رخ دهد.

عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد ادامه داد: نکته نهایی و مهم موضوع مدیریت واحد است. این موضوع سالیان سال است که مطرح می‌شود اما هنوز محقق نشده و واقعا یکی از چالش‌های اساسی ماست. مدیریت واحد شهری بایستی رخ دهد و در این خصوص هم مطالب سخنرانی زیاد بوده و همه متولیان به این موضوع نیز واقف هستند.

انتهای پیام