آیا غربی‌ها به شرط تازه ایران جواب مثبت خواهند داد؟

مهسا مژدهی: ایران برای نشستن دوباره پای میز مذاکره ای که اخیرا و به خاطر تغییرات سیاسی در تهران، آن را ترک کرده بود یک شرط تعیین کرده است. امیرعبداللهیان وزیر خارجه کشورمان که در مقابل اصرار کشورهای غربی به بازگشتن فوری ایران به میز گفتگوها در وین، اخیرا گفته بود که کشورش در شرایطی به مذاکرات باز می گردد که  ۱۰ میلیارد دلار از دارایی‌های بلوکه‌شده ایران آزاد شود. این خواسته در شرایطی مطرح شده که بخش مهمی از دارایی های کشورمان در کشورهای شرقی و غربی به دلیل تحریم های دولت ترامپ و ادامه آنها در زمان بایدن، مسدود شده و امکان استفاده از آنها وجود ندارد.

ماجرا از چه قرار بود؟

امیرعبداللهیان در گفت‌وگو با صدا و سیمای جمهوری اسلامی اظهار داشت که مقامات آمریکایی در دوره اقامت او در نیویورک تلاش کرده بودند تا از طریق راه‌های مختلف با او تماس بگیرند. امیر عبداللهیان برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل اخیرا به نیویورک سفر کرده بود. وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در این مصاحبه تصریح کرد: “به کسانی که برای تماس با آمریکا میانجیگری کرده بودند، گفته است که هرگاه قصد آمریکا درباره مذاکرات و رسیدن به راه حل با ایران جدی باشد، باید از دارایی‌های مالی بلوکه‌شده این کشور رفع انسداد کند”.

این در حالیست که او از بازگشت تهران به میز مذاکرات سخن گفته بود بدون اینکه زمان مشخصی را به طرف دیگر گفتگوها اعلام کند. این امر باعث نارضایتی غربی ها شد که به طور مداوم از ایران می خواهند تا تاریخ بازگشت به مذاکرات وین را اعلام کند.

مقامات کشورهای غربی از رابرت مالی تا بلینکن و لودریان یک صدا به ایران هشدار می دهند که تهران تا ابد برای بازگشت به گفتگوها فرصت ندارد. 

در همین حال که ایالات متحده در مورد شرط ایران سکوت کرده، آلمان تبدیل به مخالفی جدی شده است. یک سخنگوی وزارت خارجه آلمان ضمن مخالفت با بحث آزاد شدن ۱۰ میلیارد دلار از دارایی‌های بلوکه شده ایران به عنوان شرط شروع مذاکرات احیای برجام گفت که ایران نمی‌تواند شروط دیگری تعیین کند. در همین حال، سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه ایران، اظهار داشت: “موضوعی که حسین امیرعبداللهیان طرح کرد «پیغامی برای آمریکایی‌ها نبود» و بحث این بوده که آمریکا باید نشان دهد که در روش و اقدام تغییر کرده است.”

بحران پولهای بلوکه شده حل خواهد شد؟

مشکل پول های بلوکه شده ایران از زمانی اغاز شده که دونالد ترامپ تصمیم گرفت از برجام خارج شود و برای بازماندگان در آن شرط و شروط گذاشته و عملا آنها را از هر گونه معامله با ایران باز دارد. اتفاقی که باعث مشکلات اقتصادی فراوانی برای ایران شد. بدهی کره جنوبی به تهران که مبلغی به اندازه هفت میلیارد دلار است بیش از دیگر بدهی ها مورد توجه قرار می گیرد. بخش دیگر پول هایی است که در ازای فروش انرژی به عراق در دست این کشور مانده و راهی برای باز پس گیری آن وجود ندارد. در ایالات متحده هم میلیاردها دلار پول بلوکه شده وجود دارد. به طور کلی گفته می شود که بیش از صد میلیارد دلار از پول ایران در نقاط مختلف جهان مسدود شده که اجازه برداشت از آن وجود ندارد. چرا که تحریم های بانکی و ایجاد ساز و کار تنبیهی برای کشورهایی که با ایران تبادلات اقتصادی دارند، مانع از چنین اتفاقی شده است. 

ایران به دنبال آن است که تا پیش از بازگشت به وین، برگ برنده ای را به خود اختصاص دهد. در صورتی که ایالات متحده با این شرط موافقت کند، می تواند اغاز خوبی برای دولت سیزدهم و یک پیروزی در پیشبرد اهداف ایران در مقابل ۱+۴ و ایالات متحده باشد.

اما واشنگتن تا کنون ماجرا را به روی خود نیاورده است. پیش از این آنها از کاهش تحریم های مرتبط با برجام سخن گفته بودند. با این حال تغییر چشمگیری در وضعیت ایران به وجود نیامده بود. اما امروز خواسته امیرعبداللهیان رسمیت دادن به چنین ایده هایی است. اتفاقی که حداقل المان مخالف بی چون و چرای آن نیست اما به وقوع پیوستنش را منوط به بازگشت دیپلمات ها به وین می داند. شاید اقدام اخیر آمریکا خارج کردن تعدادی از شرکت های ایرانی از لیست تحریم ها نیز پاسخی به درخواست ایران در مقیاسی کوچکتر باشد.

اما به نظر می رسد که تهران نمی خواهد بدون داشتن برگ برنده ای پا به مذاکرات وین بگذارد. از یک طرف در حال گسترش فعالیت های هسته ای خود بوده تا دست بالا را در مذاکرات داشته باشد و از سوی دیگر به دنبال حسن نیتی از سوی طرف امریکایی است تا مطمئن شود وعده های مقامات این کشور، تنها روی کاغذ و یا به حرف ختم نمی شود. تعلیق موجود در بازگشت دیپلمات ها به گفتگو با ۱+۴ نمی تواند همیشگی باشد چرا که غرب هم خود را در آستانه بلند شدن از سر میز مذاکرات می بیند. دولت بایدن برای برداشتن تحریم ها نیازمند جلب حمایت جمهوری خواهان در داخل و متحدانش است. اما همانطور که مشخص است چنین کاری به اسانی صورت نخواهد گرفت. نه تنها دشمنان ایران مانند اسراییل تن به چنین خواسته ای نخواهند داد بلکه رقبایی چون عربستان و امارات وجود دارند که مشتاق امتیاز دادن به ایران نیستند. حتی کشوری چون آلمان هم مخالفت خود را با این روش اعلام کرده است. مشخص نیست که بایدن بخواهد که برای بازگرداندن ایران به گفتگوها، تن به چنین چالشی بدهد یا نه اما هر چه هست برآوردن خواسته امیرعبداللهیان، غرب را با یک چالش تازه رو به رو خواهد کرد.

>>> این مطالب را هم بخوانید:
آیا باقری کنی جایگزین خوبی برای عراقچی خواهد بود؟
جمهوری‌خواهان و بنت چه نقشه‌ای برای برجام دارند؟
بازگشت به مذاکرات وین تا چه زمانی به تعویق می‌افتد؟

311312