آیا اخلاقی است خانه بمانیم و دیگران مایحتاج زندگی را برایمان بیاورند؟

وب‌سایت یک‌پزشک – میثاق محمدی‌زاده: شیوع و اپیدمی ویروس کرونا در سراسر جهان، بسیاری از چیز‌ها را تغییر داده است و شکلی جدیدی از زندگی و کار را شاهد هستیم.

در حالی‌که دائما سفارش می‌شود مردم در خانه بمانند و حتی برای ضروری‌ترین نیاز‌های خود مانند خرید اقلام خوراکی و مایحتاج روزانه و اولیه زندگی از خانه بیرون نروند؛ شاهد خالی شدن طبقات فروشگاه‌ها و لغو شدن سفارش‌های خرید آنلاین هستیم.

بسیاری از مردم وقتی مجبور شدند در خانه بمانند؛ به سوی خرید آنلاین روی آورده و خرید‌های خود را از روی فروشگاه‌های آنلاین سفارش دادند. کاری که مسئولان هم در ایران و بسیاری کشور‌های دیگر آن را توصیه و مردم را به سوی آن تشویق کردند.

این وضعیت باعث شد سطح خرید‌های آنلاین و سفارش‌های تحویلی به دم در خانه‌ها افزایش ناگهانی داشته باشد و ضمن اینکه انبار این فروشگاه‌ها سریعا خالی شود و جوابگوی خرید‌های مردم نباشد؛ در تحویل بسته‌ها و خرید‌ها هم تاخیر‌هایی به وجود آید.

در امریکا، به طور مشخص سرویس‌های تحویل کالا در خانه مانند Postmates و Instacart و DoorDash با افزایش مشتریان بیشتری روبرو شده و روال عادی آن‌ها به هم خوره است. حتی آمازون در هفته اخیر به مشتریان خود اطلاع داد تحویل کالا با سرویس Prime Now بیش از حد معمول طول خواهد کشید.

برخی فروشگاه‌های آنلاین ناچار شدند برخی سفارش‌های مردم را لغو یا موعد تحویل آن‌ها را عقب‌تر بیندازند. به‌ویژه در مواد ضروری و مورد نیاز مشتریان مانند مواد شوینده، مواد ضدعفونی‌کننده، ماسک و پد عفونی و دستکش یا مواد غذایی اختلالاتی در سفارش‌های انلاین و تحویل آن‌ها به مشتری در همه کشور‌ها شاهد هستیم.

یک مسئله پیچیده چندوجهی

حالا، این وسط چندین بحث مهم هم مطرح است. نخست، اینکه آیا خرید آنلاین مواد غذایی و تحویل در محل نگرانی‌های بهداشتی و سلامتی پیرامون کرونا ویروس را ندارد؟

بحث دوم این است که آیا کارمندان خود این فروشگاه‌ها و افرادی که باید سفارش‌ها را درب منزل به ما تحویل دهند؛ حق استراحت و مرخصی و در خانه ماندن از بیم ابتلا به ویروس کرونا را ندارند؟

به زبان ساده‌تر و اگر بخواهیم از زاویه دیگری به موضوع نگاه کنیم؛ آیا ما حق داریم و اخلاقی است خودمان و تمام افراد خانواده را در خانه قرنطینه کنیم و انتظار داشته باشیم دیگران خرید‌های ما را درب منزل تحویل ما بدهند؟ در حقیقت، دیگران برای سلامتی ما در خطر ابتلا به کرونا قرار بگیرند؟

جواب پیچیده‌تر از آن چیزی است که تصور می‌شود و احتمالا برای کشور، شهر، فروشگاه و سرویس تحویل کالا درب خانه متفاوت خواهد بود.

نخست باید به این سوال پاسخ بدهیم که اگر ما خرید آنلاین نکنیم؛ کارمندان این شرکت‌ها به مرخصی یا استراحت استعلاجی با حقوق می‌روند؟ جواب در بسیاری موارد منفی است. فروشگاه‌های آنلاین و شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات تحویل کار در محل در حوزه شرکت‌های خصوصی هستند و هیچ ردیف بودجه‌ای و حقوقی برای مرخصی و استعلاجی و نظایر این‌ها ندارند.

دورکاری هم درباره این مشاغل اصلا بی‌معنی است یا حداقل شامل بخش گسترده‌ای از کارمندان نمی‌شود. این افراد روزانه باید زنگ ده‌ها خانه را بزنند؛ از پله‌ها و آسانسور‌ها بالا بروند و کالا را از نزدیک تحویل مشتری داده و دوباره در یک نقطه دیگر شهر کالای بعدی را به مشتری برسانند.

این مشاغل در حالی‌که بیشترین تماس و خطر آلودگی به ویروس‌های واگیردار را دارا هستند؛ اصلا قابل دورکاری یا تعطیل شدن یا تغییر شکل به روشی امن را ندارند.

درست است که از دستکش و ماسک استفاده کرده و در برخی کشور‌ها مانند چین حتی به لباس‌های کاملا امن و ضدعفونی مجهز شدند، ولی باز هم کرونا ویروس آن‌ها را تهدید می‌کند.

نه دولت حمایت می‌کند نه کارفرما

خود این افراد هم اگرچه به فکر سلامتی و جان خود و خانواده هستند و خبر‌های کرونا را پیگیری می‌کنند و دوست دارند مانند سایر مردم در خانه بمانند و کمتر بیرون بروند، ولی از نظر کاری و درآمدی و احتیاجات مالی نمی‌توانند چنین کاری کنند.

بسیاری از این افراد اگر یک روز کار نکنند؛ آن روز هیچ درآمدی نداشته و در نتیجه غذایی برای خوردن ندارند. ده‌ها جور بدهی و قسط و وام و قرض و اجاره خانه دارند و باید خرجی یک خانواده را بدهند.

دولت هم هیچ‌گونه برنامه یا قانونی برای حمایت از آن‌ها ندارد. در ایالات متحده این مشاغل اصلا شامل بیمه و حقوق مرخصی یا استعلاجی نمی‌شوند.

البته، در ایام در بسیاری از کشور‌ها از جمله ایران هم بحث‌هایی درباره حمایت از کارگران و افرادی که کسب‌وکارشان در این وضعیت به خطر افتاده و درآمدشان را از دست دادند؛ صورت گرفته، ولی عمدتا مشخص نیست این تعهدات چه زمانی عملیاتی و اجرایی می‌شود و چقدر می‌تواند جبران‌کننده باشد.

در بسیاری از موارد، خود مدیران و شرکت‌های پیمانکار حاضر نیست کسب‌وکارشان را در این روز‌ها تعطیل کنند و به بهانه خدمت‌رسانی به مردم؛ عملا دارند سود و فروش و درآمد بیشتری به جیب می‌زنند.

بیشترین خطر؛ کمترین حق انتخاب

طبق بررسی که موسسه Gig Workers Rising در ایام انجام داده است؛ در نظرسنجی که از ۶۰۰ راننده اشتراکی صورت گرفته است؛ غالب آن‌ها در حدود ۵۳ درصد نگران کاهش درآمد خود به خاطر شیوع کویید ۱۹ هستند، ولی ۴۳ درصد آن‌ها نیز نگرانی ابتلا به این ویروس را دارند.

مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها (CDC) هم می‌گوید ۷۰ درصد بیماری‌های واگیردار و ناشی از مواد غذایی (نه فقط کرونا) از جمله آنفولانزا به کارگران شرکت‌های مواد غذایی، فروشنده‌های مواد غذایی و حمل‌کننده‌های بسته و سفارش‌های خرید‌ها قابلیت انتقال دارد.

برخی شرکت‌ها به کارمندان خود گفتند اگر بیمار هستید یا مشکوک به کرونا هستید؛ در خانه بمانید، ولی هیچ‌گونه خبری از حقوق نیست و به مدت تعداد روز‌هایی که در خانه بمانید؛ از حقوق ماهیانه شما کسر می‌شود. بنابراین؛ بسیاری از این افراد حتی با وجود بیماری‌های خطرناک باز هم سرکار حاضر می‌شوند.

در برخی کشور‌ها و شهرها، اوضاع پیچیده‌تری به وجود آمده است. کارمندان مسئول تحویل سفارش‌ها حاضر نیستند برخی سفارش‌ها را ببرند، چون احتمال سرقت آن‌ها هست یا وارد برخی منطق نمی‌شوند، چون برایشان خطر زیادی دارد.

از سوی دیگر، برخی‌ها از آن‌ها گزارش می‌دهند مشتریان رفتار‌های زننده و زشتی با آن‌ها دارند یا انتظار‌های بیش از حدی نشان می‌دهند. مثل اینکه اگر ذره‌ای احساس کنند بسته بهداشتی نیست یا صدمه دیده و احتمال آلودگی دارد؛ آن را تحویل نمی‌گیرند و در برنامه امتیاز پایینی به آن‌ها می‌دهند.

اگر چند بسته سفارش دادند؛ انتظار دارند اصلا روی زمین یا کف آسانسور قرار داده نشود یا اصلا با آسانسور بالا آورده نشوند. این وضعیت در شرایطی است که برخی از موتورسوار‌ها می‌گویند از سوی کارفرمای آن‌ها هیچ‌گونه بسته بهداستی مانند ماسک و دستکش دریافت نکردند و خودشان باید هزینه خرید ماسک و دستکش را بپردازند.

موتورسوارانی که امتیاز‌های بالاتری دارند؛ حق انتخاب داشته و معمولا بسته‌های بی‌دردسر را انتخاب و تحویل می‌دهند یا سراغ بسته‌های غیر مواد غذایی و مواد خراب شدنی روزانه می‌روند. کارگرانی که امتیاز‌های پایین‌تری دارند؛ به ناچار باید سفارش‌های خطرناک‌تر را انجام دهند و هیچ‌گونه حق انتخابی ندارند.

چه باید کرد؟

در انتها شاید بهتر باشد این‌گونه به ماجرا نگاه کنیم که باید این روز‌ها بیشتر هوای پیکی‌ها، موتورسوار‌ها و کارمندان شرکت‌های تحویل‌دهنده کالا‌ها درب منزل را داشته باشیم.

آن‌ها هم انسان هستند و در این شرایط دارند خرید‌های ما را درب منزل تحویل ما می‌دهند. پس، عیبی ندارد کمی پول بیشتری به آن‌ها بدهیم یا حداقل بابت زحمت‌شان تشکر کنیم و اسباب آزار و دردسر و وقت‌کشی بیشتر آن‌ها را فراهم نکنیم.

باید بدانیم یک شرکت و فروشگاه و کارمند هرچقدر بهداشت و نکات لازم برای آلوده نشدن یک بسته را رعایت کرده باشند؛ باز هم مسئول اول و آخر خودمان هستیم و نباید دیگران را مقصر بدانیم و بخواهیم مشکل را سر یک پیکی یا موتورسوار آوار کنیم.

درک کنیم برخی از این افراد ناچار هستند در این وضعیت کار کنند و جان خود را به خطر انداختند. شاید اگر به اندازه ما پول و پس‌انداز داشتند یا از شغلی برخوردار بودند که می‌شد در خانه بمانند و دورکاری کنند؛ هرگز حاضر نبودند بسته خرید ما را بیاورند و از نزدیک با ما در تماس باشند.