آقای رییس جمهور صدا میاد ؟

آقای رییس جمهور وفاق باید با ملت می بود و نه با گروه های قدرت. اما بگذاریم و بگذریم و به بحث کارشناسی خود بپردازیم. امروز در برخی وزارت‌خانه های شما با اعضای ارشد ستاد جلیلی که به نابودی ایران کمر بسته بودند وفاق شده است. 
دولت دکتر مسعود پزشکیان کشور را با انبوهی از ناترازی هایی که بنده لااقل حوزه انرژی را فراتر و بحران می دانم تحویل گرفت.  البته که دولت شما آخرین فرصت برای بازگشت امید به نظام و ترمیم سرمایه اجتماعی بر باد رفته نظام بوده است. امروز بی اعتمادی عمومی در حوزه انرژی و اقتصاد کمر نظام را خم نموده و وزارت خانه های نفت و نیروی شما بار و وظیفه مهمی بر دوش دارند. 
اما بدون تعارف هر دوی این‌ وزارت‌خانه ها عملکرد ضعیفی داشته اند، گرچه زمان کمی از دولت سپری شده است و برای قضاوت زود است مخصوصا با میراث ویرانه ای که به شما رسیده، اما با دید کارشناسی تا حدودی می توان سمت و سوی مسیر و حرکت را پیش بینی کرد، قبل از آنکه به نقطه ناپایدار کننده دیگری برسیم خوب است آن را پیش بینی کنیم. 
آقای دکتر پزشکیان می دانید، سرنوشت سقوط یک هواپیما را از زاویه گیری نامتعارفش می توان حدس زد و ما امروز برای بخش انرژی دولت شما چنین پیش بینی تلخی داریم.
البته که ما از ابتدا تا انتها حامی بوده ایم و خواهیم ماند و معتقدیم که شما کشور را از پرتگاهی که تندرو ها بدانجا کشانده بودند نجات دادید.
 
اما آقای رییس جمهور برنامه کارشناسی وزیر نیروی شما چه بوده است، که وضعیت موجود را سال های قبل ترسیم نموده است و چشم اندازش تازه به 1403 رسیده است و این است که نگرانیم.
جطور ممکن است وقتی وضعیت موجود درست تصویر نشده بتوان برای وضعیت مطلوب برنامه داد؟ 
آقای رییس جمهور برنامه عملی و جامعی برای رفع بحران  خواسته اید؟ تضمین اجرا خواسته اید؟  نقشه راه برای اهداف ادعایی خواسته اید؟ چالش ها و راهکارها را خواسته اید؟ هزینه ، فرصت ها و منابع را پرسیده اید؟ آقای رییس جمهور پرسیده اید که موانع اجرایی کدام اند و چه برنامه ای برای رفع آن دارند؟ از ایشان تعارضات منافع برق را با گاز، گاز را با نفت، آب را برق پرسیده اید؟ متولیان شما مدیریت یکپارچه انرژی را قبول دارند یا منافع ظاهری سازمانی را بر ملی ارجحیت می دهند؟ راستی آقای دکتر مسعود پزشکیان، آقای رییس جمهور، پرسیده اید که چرا امروز بیش از 93 درصد نیروگاه ها در کشور وبال نفت و گاز هستند؟ پرسیده اید که برای مدیران تن آسوده نفتی چه برنامه ای وجود دارد؟ آقای رییس جمهور، علل انحصار نیروگاه ها و عقب ماندگی توسعه و افت راندمان را پرسیده اید؟!
اگرکسی پاسخ صادقانه این ها را بگوید طرد می شود ولی شما را نمی توانند طرد کنند، لطفا شما بپرسید! 
 بپرسید چرا یک شرکت خصولتی ذی نفوذ باید مانع توسعه تجدیدپذیر ها و واردات واحدهای نیروگاهی پیشرفته شود؟ 
آقای رییس جمهور لابد مستحضرید که وزارت نیرو یک برنامه به مجلس داده است و مجلس هم خوانده یا نخوانده به رأی اعتماد داده است و تعجب می کنم گه چرا انبوهی از تناقضات را در برنامه آقای وزیر ندیده است. 
آقای رییس جمهور والله، جز دغدغه و جز دلسوزی در این نگاره هیچ هدفی دنبال نمی شود، مجدد و به صراحت می نویسم دولت شما آخرین فرصت نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران بوده است، پس شما را قسم می دهیم که با دقت بخوانید و دنبال کنید.
 
اما بپردازیم به ناترازی های برنامع رأی اعتماد آقای وزیر:  
۱.رشدبار را بر توان در نظر می گیرند و نه انرژی! یک علت ناترازی فعلی برق چنین اشتباه فاحشی است! همچنان برنامه وزیر محترم بر مبنای رشد بار توانی است و نه انرژی و این به گسل ناترازی ها دامن می زند. 
یک مثال می زنم: رشد انرژی متوسط سالانه حدود 7 درصد است ولی رشد توان در بازه هایی به 12 درصد رسیده است. 
۲.پس رشدبار همزمان راحداقل ۷٪ در اوج بار باید درنظر گرفت و در انتهای برنامه،ظرفیت عملیاتی موردنیاز ،103000 مگاوات است و  نه 87000 مگاوات که به نادرستی بیان نموده اند. 
۳. موثرتر از لوازم اندازه گیری مانیتورینگ، لوازم اندازه گیری هوشمند کنترل ضریب بار است با هدف رسیدن به ۰.۹!
در این برنامه هیچ اشاره ای به ارایه روش برای کنترل ضریب بار نشده است در حالی که در دنیا معیار جدی توسعه هوشمند است. 
۴. راهکار کاهش تلفات شبکه انتقال و توزیع به زیر ۱۰٪ با کیلومتر مدار توسعه خط و مگاولت آمپر توسعه پست به هیچ وجه همخوانی ندارد! 
آقای وزیر لابد می دانند که کیلومتر مدار شبکه انتقال ما بر حسب چگالی توان بر واحد توان در متر مربع حتی چند برابر کشورهای پیشرفته است و نگفته اند علتش چیست و روش رفع آن کدام است؟ احداث شبکه بدون اصلاح روش توسعه چه معنایی دارد؟ 
۵. تمرکز بر انتقال حامل سوخت برای نیروگاه باید به سمت توسعه خطوط انتقال برق جنوب به شمال برود! 
در روزهای اخیر وزارت نیرو یکسویه وزارت نفت را متهم به نرساندن سوخت نموده است اما هیچ نگفته است که حتی اگر سوخت بود که البته وجود داشت چطور  معادل 20 میلیون کیلووات ساعت و معادل 6 میلیون لیتر سوخت گازوییل را هدر داده و برق تولید شده را در حبس شبکه جنوب به شمال تلف نموده است؟ چه برنامه ای برای آن دارد؟ 
۶. بهینه سازی سمت مصرف جز با واقعی سازی تعرفه و با رویکرد اعطای یارانه به مصارف زیر الگو میسر نیست! 
۷. در بند هفتم سیاست های کلی نظام کاهش مصرف تا ۶۷٪ باید مبتنی بر نوع مصرف باشد و البته اعمال بر مصرف همزمان توان و نه کل انرژی سالانه که در برنامه ایشان آورده شده است. 
۸.گسترش ظرفیت تولیدپراکنده بدون ارائه راهکار تامین گاز بی معناست و فقط بار تعهدی سنگین بردوش وزارت نیرو است! 
۹. اشاره به قانون مانع زدایی بدون رفع مانع از ماده ۱۲ تهاتر سوخت محلی از اعراب ندارد! عدم همراهی وزارت نفت با نیرو در سال های اخیر مشکلات عدیده ایجاد نمود است‌ 
۱۰. تضادهای فروش برق در بورس انرژی، عدم تکلیف به صنایع و رفع تناقضات فروش گواهی ظرفیت! 
۱۱. اشاره به بند ۱۳ سیاست های اقتصاد مقاومتی شده و با هدف پیشگیری از خام فروشی، صادرات برق را به درستی تجویز می کند اما قیمت فرصت 30 سنتی گاز را در نظر نمی گیرد که با لحاظ این نکته قابل توجه قیمت تمام شده کیلووات ساعت برق ۸.۵ سنت است. 
آقای رییس جمهور در دنیا 23 درصد تولید برق شان با گاز است و این یعنی حدود 7000 تراوات ساعت و مهم آن است که با 1080 میلیارد مترمکعب این انرژی را تولید می کنند یعی ضریب 7 و اما در کشور ما با 79 میلیارد متر مکعب گاز فقط 300 تراوات ساعت برق تولید می کنند و این یعنی ضریب حدود 3.5 ، البته که مبنای مقایسه متوسط کشورهای دنیاست و نه صرفا کشورهای توسعه یافته و این بیشتر ما را نگران می کند! اولین بار که بنده این آمار را مقایسه و تحلیل کردم تنم لرزید اما وزیر محترمتان عین خیالشان هم نیست. 
۱۲. به بند ۱۵ سیاست های اقتصاد مقاومتی اشاره شده و در موضوع فروش فرآورده نفتی و پتروشیمی، هیچ تجویز حمایتی برای تامین ظرفیت سازی انرژی برق مورد نیاز انجام نداده است! 
۱۳. سیاست گذاری احداث نیروگاه تجدیدپذیر فاقد پیش بینی محل پرداخت تعهدی وزارت نیرو در قراردادهای خرید تضمینی است! 
همچنین در برنامه ایشان مطلقا اشاره ای به امنیت انرژی در این حوزه نشده است و برای یک مقال کشور آلمان با 70 گیگاوات در یک روز فقط 7 گیگاوات تولید داشته است. 
۱۴. در تشریح وضعیت موجود صنعت برق ظرفیت منصوبه 93338 مگاوات است و حداکثر تولید عملی همزمان 64000 مگاوات است و نیاز مصرف همزمان شبکه 80000 مگاوات و متأسفانه اشتباه ترسیم نموده اند. 
 در ادامه تشریح وضعیت موجود، بیش از ۱۰٪ انرژی کل سال در خرداد و ۲۳٪ بیشتر از ماه قبل خود بوده است و حدود ۱۶٪ انرژی کل سال در تیر و ۱۹٪ انرژی کل سال در مرداد سال جاری بوده است، که جای بسی تامل دارد! 
۱۵. انرژی تامین نشده در خرداد ۱۴۰۳ نزدیک به ۱۳ میلیون کیلووات ساعت و در تیرماه این عدد به بیش از ۱۵ میلیون کیلووات ساعت است و این در خوشبینانه ترین حالت با فرض ضریب بار یک، بیش از ۱۹/۵۰۰ مگاوات ناترازی در تیر ماه است. 
۱۶. عطف به بندهای ۱۴ و ۱۵، ناترازی برق فراتر از 21200 مگاوات است و هر عددی کمتر از این خلاف واقع است و این دلیل مضاعفی است بر این مسئله که در دولت سیزدهم کمتر از 4300 مگاوات نیروگاه ساخته شده و نه 10000 مگاوات و البته مستندات محکم تری نیز وجود دارد. 
۱۷. در ادامه تشریح وضعیت موجود، متاسفانه سهم انرژی نیروگاه های حرارتی در اوج بار امسال حدود ۹۲٪ بوده و سوء مدیریت نیروگاه های آبی از ۹۲٪ اردیبهشت به ۸.۵٪ خرداد رسیده ایم که حاکی از مدیریت بسیار غلط و آسیب به صنایع در خرداد بوده است! 
۱۸. در ادامه تشریح وضع موجود تعمیرات و pm بهنگام شبکه هیج انطباقی بر شاخص های علمی مدیریت عمر ندارد و نرخ خروج اضطراری در سال جاری نسبت به سال قبل بیش از 4% بیشتر (بدتر) شده است!
۱۹. در ادامه تشریح وضعیت موجود، وضعیت خطرناک نوع مصرف سوخت نیروگاهی عامل خسارت به اقتصاد کشور و افزایش آلودگی زیستی شده است، ۷۷ میلیارد مترمکعب گاز (البته دیسپاچینگ شرکت ملی گاز ۷۹ را صحیح می داند) ،۱۰میلیاردلیتر گازوئیل و 6.5 میلیارد لیتر مازوت! 
۲۰. در ادامه تشریح وضعیت موجود، ضریب آمادگی متوسط نیروگاهی در سال ۱۴۰۲، کمتر از ۸۵٪ بوده است و این عدد در اوج بار سال ۱۴۰۳ به ۸۰٪ رسیده است و این مدیریت ناصحیح تعمیرات بهنگام را می رساند! 
۲۱. در ادامه تشریح وضعیت موجود، رفع نارترازی برق در زمستان، حای با وجود احداث نیروگاه، با ظرفیت تبادل جنوب به شمال کشور ناممکن است.در حال حاضر خوزستان3050 مگاوات، فارس 837 مگاوات، کرمان940 مگاواتو هرمزگان 217 مگاوات ظرفیت شبکه انتقال دارد و مجموع عملی 4200MW! 
۲۲. برای رسیدن به هدف برنامه هفتم توسعه ظرفیت تبادل گفته شده در بند ۲۱ ، باید به بیش از 23000 برسد و این با اهداف دیگر برنامه و برنامه وزیر محترم در تضاد است. 
۲۳. در ادامه تشریح وضعیت موجود، در یک دهه گذشته تراز تبادلی صادرات و واردات از 10 تروات ساعت به 2 تروات ساعت رسیده است و این برای دیپلماسی انرژی فاجعه است‌. 
۲۴.درصدنیروگاه های حرارتی از سبدکل بیش از ۹۱٪ است و دقت نشده است که سهم توانی با انرژی متفاوت است که این نقشه راه متفاوتی برای مدیریت سوخت می طلبد. 
۲۵.دربرنامه وزارت نیرو منطبق با اهداف برنامه هفتم توسعه،سهم نیروگاه های آبی و اتمی، صحیح نیست! 
۲۶. توجه کافی به تحریم ها از یک سو و از سوی دیگ به گشایش های بین المللی نشده است! 
۲۷. سطح ولتاژ ۴۰۰ کیلوولت کفایت رفع ناترازی برق و ظرفیت مستحدثه برنامه هفتم را ندارد بلکه چاره ای جز هجرت به سطح ۷۶۵ کیلوولت نمی باشد! 
۲۸. نظر به رشد بهای ملک و زمین، معارضین حقوقی شبکه انتقال در محدوده حریم، بسیار قابل توجه بوده و اجرای پروژه ها را با مشکلات عدیده ای مواجه نموده، نیاز به حمایت قانونی، مالی و تخصصی در این بخش نادیده گرفته شده است. 
۲۹. در برنامه وزیر محترم نیرو، میزان مصرف سالانه برق کشور ۳۳۳ میلیارد کیلووات ساعت است حال آنکه فراتر از ۳۹۰ میلیارد کیلووات ساعت است. 
۳۰. روند اشاره شده در نمودار صادرات و واردات برق کشور صحیح نمی باشد و منجر به تصمیم گیری غلط می شود. 
۳۱. در جدول اهداف کمی‌نیاز همزمان مصرف در انتهای دولت چهاردهم 85000 مگاوات است و در حالی است که مصرف اوج بار سال جاری به این عددنزدیک شد، پیش بینی سال ۱۴۰۷، حداقل103000 کگاوات نیازمصرف همزمان و در شرایط گشایش بین المللی این عدد به 120000 مگاوات خواهدرسید! 
۳۲. با توجه به بند ۳۲ حداقل مورد نیاز ظرفیت منصوبه 124000است و این به معنای نیاز 25 میلیارد دلاری اعتبار و نقدینگی فقط در بخش نیروگاهی است و شوربختانه منابع آن دیده نشده است! 
۳۳. برنامه وزارت نیرو ذیل برنامه هفتم، ظرفیت منصوبه فعلی تجدیدپذیر را 1972 مگاوات سال۱۴۰۲اعلام نموده حال آنکه حدود 1080 مگاوات در سال۱۴۰۳است! 
۳۴.هدف کمی ظرفیت تجدیدپذیر در برنامه، 21000 مگاوات شده واین عدد در ظرفیت منصوبه کل لحاظ نشده است و منابع ندارد!

* کارشناس ارشد انرژی