آفتی به جان میراث انداختند

محسن کشاورز ـ کارشناس مرمت بناهای تاریخی ـ در ادامه مجموعه گفت‌وگوهای ایسنا درباره ضرورت راه‌اندازی دوباره مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی در عین آسیب‌شناسی رویکرد آن پیش از تعطیلی، یادآور شد:‌ سازمان میراث‌ فرهنگی از جمله تخصصی‌ترین سازمان‌های کشور بود که از نظر ساختار سازمانی در حوزه‌های مختلف، از جمله حفظ و احیاء، معرفی و آموزش، پژوهش‌های باستان‌شناسی و مردم‌شناسی، زبان و گویش تقسیم‌بندی می‌شد و در این باره وظایفی برعهده داشت. یکی از اقدامات مهم و مثبت سازمان میراث فرهنگی در اواخر دهه ۶۰ (برابر با سال تحصیلی ۶۸-۱۳۶۷) اقدام به تربیت و پرورش کارشناسان و متخصصان این حوزه بود که با تأسیس مرکز آموزش عالی میراث‌فرهنگی به این امر مهم پرداخت.

او افزود: در دوره‌های اولیه جذب دانشجو این دانشکده (اواخر دهه ۶۰) کاردانی رشته‌هایی، چون مرمت بناهای تاریخی، حفاظت از آثار تاریخی، موزه‌داری، باستان‌شناسی و … آموزش داده می‌شد. در این مرکز که در تهران متمرکز بود، اساتید آن از مدیران، متخصصان ارشد و کارشناسان حوزه میراث‌ فرهنگی بودند که اطلاعات و دانش مورد نیاز را در اختیار دانشجویان قرار می‌دادند.  فعالیت این مرکز تا سال‌های ۱۳۹۶-۱۳۹۵ تداوم پیدا کرد.  

کشاورز که فارغ التحصیل مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی است، در ادامه گفت: اگر این مرکز را تقویت می‌کردند و بعد به شکل منطقه‌ای در مناطق مختلف کشور گسترش می‌دادند، شاهد عملکرد خیلی خوبی از آن می‌بودیم. امروز مراکز علمی‌ ـ کاربردی در سطح کشور گسترش یافته‌اند و در هر منطقه‌ یک یا چند مرکز آموزش علمی‌کاربردی یا مؤسسه غیرانتفاعی وجود دارد که حتی تحت نظارت برخی اداره کل‌های میراث فرهنگی در استان‌ها اداره می‌شوند، با این حال نتوانستند نقش خود را به خوبی ایفا کنند.  

او که عضو هیأت علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان در رشته مرمت بناهای تاریخی است، اظهار کرد: نقطه قوت چنین مرکزی این بود که دانشجویان متخصص در حوزه میراث‌ فرهنگی به لحاظ آموزشی هم توسط کارشناسان و هم متخصصانی که مدیران میراث‌ فرهنگی کشور بودند آموزش می‌دیدند و هم در محیط عملی و تجربی قرار می‌گرفتند. در دانشگاه‌های مختلف رشته‌های مرتبط با میراث‌ فرهنگی را داریم، اما ارتباط آن‌ها با وزرات میراث‌ فرهنگی و سازمان‌های استانی خیلی کمرنگ است و این موضوع در بازار کار این حوزه تأثیر گذاشته است.  

کشاورز درباره وضعیت حال حاضر بدنه کارشناسی میراث‌ فرهنگی و عملکرد مرکز آموزش عالی در تأمین نیروی انسانی متخصص، گفت: در سال‌های اولیه که مرکز آموزش عالی میراث‌ فرهنگی کاردان تربیت می‌کرد، فارغ‌التحصیلان آن وراد بازار کار می‌شدند، اما به مرور فراگیران و دانشجویان آن مرکز دیگر از سوی میراث‌ فرهنگی جذب نشدند. متاسفانه در کشور معضل یا آفت مدرک‌گرایی گریبان‌گیر جامعه شده است؛ برای به کارگیری افراد فقط درگیر القابی، چون دکتر و مهندس هستیم و سازمان‌ها پروژه‌های اجرایی را به کسانی‌ می‌سپارند که کارشناسی ارشد یا دکتری داشته باشند در حالی‌که در کشورهای دیگر یک کارشناس هم می‌تواند این کارها را انجام دهد و از طرفی، اگر نیاز به تخصص بیشتر باشد یک تیم برای اجرای آن تشکیل می‌شود.  

این کارشناس مرمت بناهای تاریخی ادامه داد: از دیگر نقدهای وارده این است که اصولا مدیرانی در پست‌های کلیدی میراث فرهنگی منصوب  می‌شوند که هیچ مدرک مرتبطی در حوزه میراث‌ فرهنگی ندارند، برای مثال یک فوق‌لیسانس رشته کشاورزی، یا علوم ارتباطات و یا علوم اجتماعی در رأ‌س مدیریت یکی از ادارات میراث‌ فرهنگی قرار می‌گیرد، در چنین شرایطی مشخص است در گزینش کارشناسان و مشاوران به این موضوع توجهی نمی‌شود. در حالی‌که در زمان گذشته کارها را به یک شرکت مشاور می‌سپردند که افراد متخصص در آن حضور داشتند، اما امروز این کارها را به افراد غیر متخصص می‌سپارند. در واقع امروز افرادی که روابط قوی‌تری دارند، کار را به‌دست می‌گیرند و به لحاظ مبانی و علمی این اتفاقات به بدنه تخصصی میراث‌ فرهنگی آسیب‌هایی می‌زند که شاهد آن هستیم.

کشاورز درباره راه‌اندازی دوباره مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی اظهار کرد: در سیستم‌های آموزشی‌ایی که در کشور داریم، باید مانند رشته‌های علوم پزشکی با آموزش حوزه‌های مرتبط با میراث‌ فرهنگی برخورد کنیم، یعنی سیستم آموزشی که در علوم پزشکی اجرا می‌شود در حوزه میراث هم باید اجرا شود؛ قرار داشتن یک مرکز آموزش پزشکی کنار یک مرکز بهداشتی درمانی بهترین الگو و مدل آموزشی کارآمد است. زمانی که مرکز آموزش عالی میراث‌ فرهنگی دایر بود زیرنظر سازمان وقت میراث‌ فرهنگی فعالیت می‌کرد، اما امروز این ارتباط قطع شده است. این الگو می‌توانست ادامه‌دار باشد و اعتقاد من این است امروز هم می‌توان شاهد این اتفاق باشیم، کافی است وزارت میراث‌ فرهنگی و مدیران ما این مسأله را درک کنند. آن‌ها می‌توانند با احیای مرکز آموزش عالی و ایجاد شعب استان،  خلأ میراث‌ فرهنگی را پر کنند.

انتهای پیام