آغاز شمارش معکوس تخریب خانه‌های تاریخی شیراز

به گزارش ایسنا، غلامحسین معماریان ـ استاد دانشگاه علم و صنعت و دکتری معماری از دانشگاه منچستر انگلستان ـ با این یادآوری که «پاک کردن بخشی از حافظه تاریخی مردم ایران و شیراز خطایی نابخشودنی و خیانتی بزرگ به تاریخ و فرهنگ کشور عزیزمان ایران است.» در نامه‌ای خطاب به محمدهادی ایمانیه، استاندار فارس نوشت: «مستحضر هستید که در یک سال گذشته بسیاری از متخصصان و اساتید دانشگاه، اعتراض و مخالفت خود را برای طرح‌های تخریب بافت تاریخی شیراز به جنابعالی و دیگر مسؤولان اعلام کرده‌اند.

با وجود طرح تفصیلی بافت تاریخی ابلاغی سال ۱۳۹۶ و طرح موضعی شرق شاه چراغ (ع) سال ۱۴۰۰ تهیه شده توسط مشاور که تخریبی را در این بخش پیشنهاد نداده‌اند، در اردیبهشت ۱۴۰۱ کمیسیون ماده ۵ شهرداری شیراز طرحی را تصویب کرد که بخش‌های قابل توجهی از بافت تاریخی محلات «بیات» و «اسحاق بیک» که از قدیمی‌ترین بخش‌های شیراز قدیم هستند، تخریب خواهند شد.

کمیسیون ماده ۵ با استناد به خط پیشنهادی وزارت میراث فرهنگی، تخریب‌های گسترده‌ای را مصوب کرده است. متاسفانه وزارت میراث فرهنگی که باید حافظ این میراث گرانبها باشد، شریک تخریب‌ها شده و کسب رضایت مسؤولان محلی را بر منافع ملی و فرهنگی مردم ایران و شیراز ترجیح داده است. پس از این‌که خریدهای املاک این محدوده از طرف اداره راه شهرسازی در خرداد ۱۴۰۱ علنی شد، در نامه‌ای خطاب به جنابعالی درخواست شد تا دستور فرمایند مسؤولان ذی‌ربط از پنهان‌کاری دست بردارند و دوستداران فرهنگ این کشور را به بازی نگیرند که هیچ پاسخی دریافت نکردیم. به هر حال در این شرایط نامناسب اقتصادی کشور و معضل کمبود مسکن برای بسیاری از مردم، اداره راه و شهرسازی با صرف میلیاردها تومان، خرید املاک بافت تاریخی و تخریب آن‌ها را در اولویت خود قرار داده است.

در تاریخ ۱۱ بهمن ماه ۱۴۰۱ با ده‌ها نفر از دوستداران بافت تاریخی شیراز از محدوده طرح تخریبی مصوب کمیسیون ماده ۵ بازدیدی علمی انجام دادیم. در این بازدید اطمینان یافتم که اعضای کمیسیون ماده ۵ و عاملان تخریب آن در سازمان میراث فرهنگی فاقد علم و آگاهی از ارزش‌های نهفته در این بخش از بافت تاریخی هستند. شاید یکی از دلایل آن عدم درک آن‌ها از کیفیت فضاهای مناسب زندگی انسان‌هایی باشد که قرن‌ها تجلی فرهنگشان را در مکان‌های زیست خود نشان داده‌اند. کوچه‌ها، بازارچه‌ها و تعداد زیادی از خانه‌های ارزشمند در این محلات گوشه‌ای از این مکان‌های با کیفیت هستند که تا چند روز آینده به خاک و آسفالت تبدیل خواهند شد. مسؤولان امضاکننده مصوبه باید مروری بر نحوه تملک تا تخریب خانه‌ها داشته باشند تا شاید به برخی از اعمال و اتفاقات غیرانسانی که واقع می‌شود وقوف یابند. در بازدید از خانه‌های محل طرح تخریب، مشخص شد که از طرف برخی ادارات به خانه‌های این محدوده مراجعه شده است و در این شرایط سخت زندگی، به ساکنان فرصتی چند روزه برای ترک خانه جهت تخریب داده شده است و چنانچه خانه‌ها را ترک نکنند آب، برق و گاز آن ها قطع خواهد شد و …

جناب استاندار محترم، پاک کردن بخشی از حافظه تاریخی مردم ایران و شیراز خطایی نابخشودنی و خیانتی بزرگ به تاریخ و فرهنگ کشور عزیزمان ایران است. در شرایط خاص امروز کشورمان که دشمنان داخلی و خارجی از هر سو به فرهنگ کهن ایران‌زمین می‌تازند و با توجه به عواقب بسیار منفی آن در سطح ملی و بین‌المللی از آن مقام محترم درخواست دارد تا دستور فرمایند از این اقدام ضدفرهنگی جلوگیری شود و مسؤولان ذی‌ربط برای مرمت، احیاء و استحکام‌بخشی بافت تاریخی تلاش کنند تا محیطی قابل زندگی و با کیفیت برای ساکنین آن‌ها فراهم آید.»

این استاد دانشگاه در خردادماه ۱۴۰۱ نیز در نامه‌ای دیگر به استاندار فارس از طرح خرید «پلاک‌های ثبتی مشخص در بافت تاریخی شیراز» در جریان طرح گسترش شاهچراغ پرده برداشت و درخواست کرد:‌ «اگر حامیان و مجریانی در خفا مشغول اجرای طرح تخریب بافت تاریخی شیراز هستند، دستور دهید آن “طرح پنهان” را کنار بگذارند و ما را با این اقدامات به بازی نگیرند.»

در این زمینه بخوانید: پرده‌برداری از یک اتفاق در بافت تاریخی شیراز

معماریان پیش از آن هم، در بهمن ماه ۱۴۰۰، وقتی طرح گسترش ۵۷ هکتاری شاهچراغ بار دیگر به جریان افتاد، در نامه‌ای به استاندار فارس، ‌توقف این طرح را درخواست کرده و گفته بود: «متاسفانه به نظر می‌رسد نگاه عربستانی تخریب بافت‌های تاریخی و طراحی مجموعه‌های زیارتی، الگویی برای ما ایرانیان شده و این را می‌توان از تجربیات چند دهه گذشته در شهرهای ایران، به‌ویژه مشهد و شیراز مشاهده کرد.»

در این زمینه بخوانید: این طرح را متوقف کنید

در همان نامه بهمن‌ماه خطاب به استاندار فارس، توالی تخریب بافت تاریخی شیراز در چهار دهه اخیر، به این شرح یادآوری شده بود:

۱-تخریب بافت تاریخی شمال مسجد نو با نابودی ده‌ها خانه و ساخت خیابان شهید دستغیب در دهه  ۱۳۶۰

۲-تخریب حدود ۸۰ هزار متر مربع از بافت تاریخی در جنوب بارگاه شاه چراغ به نام بین‌الحرمین در اوایل دهه ۱۳۷۰ و تبدیل آن به پاساژها و هتل و …

۳-تخریب ۳۵۰۰۰ متر مربع فضای پیرامون مدرسه خان (مدرسه ملاصدرا عالم بزرگ اسلامی) که تبدیل به پاساژ طلافروشی در حریم حفاظتی این مدرسه مهم کم‌نظیر تاریخی شده است.

۴-احداث خیابان ۹ دی در بافت تاریخی به بهانه ایجاد دسترسی به در غرب شاه چراغ و به بهای تخریب ده‌ها خانه تاریخی، در حالی که دسترسی از طریق خیابان و میدان موجود بود و  با ساخت شبستان روی میدان احمدی، راه دسترسی عمومی را بستند و مجموعه را با مشکل مواجه کردند.

۵-طرح ۵۷۰ هزار متری (بیش از نیم میلیون متر مربع) گسترش شاه چراغ (ع) با هدف تخریب بخش‌های بزرگی از بافت تاریخی و ایجاد صحن بزرگ ( به اندازه تقریبی ۶ زمین فوتبال)، قبرستان زیرزمینی و مراکز رفاهی، خرید و … که در نهایت سرنوشتی مانند پیرامون بارگاه امام رضا (ع) را در پی خواهد داشت که تاکنون بخش‌هایی از آن نیز تخریب شده است.

انتهای پیام