آغاز شمارش معکوس برای رفع تحریم‌ها؛اقتصاد ایران مهیای شرایط تازه

با این حال علی‌رغم اینکه هنوز چند موضوع کلیدی اختلاف بین ایران و آمریکا باقی مانده، اما در مجموع طرفین مذاکره از روند کلی وضعیت مذاکرات و مسیر طی شده در طول این مدت اظهار رضایت می‌کنند. این رضایت به گونه‌ای است که در نتیجه رایزنی‌ها و نیز تلاش‌های مستمر هیات‌های کارشناسی طرف‌های درگیر در گفتگوها، پیش‌نویس متون توافق تا حد زیادی تدوین و تنقیح شده و به مرحله‌ای رسیده است که جز برخی موارد اختلافی پیچیده که نیازمند تصمیم‌های سیاسی در پایتخت‌های کشورهای عضو کمسیون است، بقیه بخش‌های متن توافق برای بازگشت مجدد آمریکا به برجام و متعاقب آن لغو کلیه تحریم‌های اقتصادی، تقریباً آماده است.

در این مسیر علی‌رغم اینکه دشمنان قدیمی برجام و نیروهایی که تلاش دارند برای حفظ فشار حداکثری ظالمانه بر ملت ایران، مانع رفع تحریم‌ها شده و برای توقف مذاکرات جاری تلاش میکنند، اما با تلاش‌های هیأت مذاکره کننده و در نتیجه مقاومت مردم سرافراز ایران در برابر سیاست‌های مزورانه آمریکایی‌ها، که با تحمل فشار حداکثری دولت ترامپ و مقاومت در برابر آن صورت گرفت، اگرچه سخت ولی دستاوردهای بزرگی در برداشته، که سبب شده اکنون در وضعیت مناسبت‌تری برای رفع تحریم‌ها قرار گرفته و در عین حال، با وجود مانع تراشی‌های  زیادی که برخی از کشورها در مسیر رفع تحریم‌ها انجام داده‌اند، زمینه‌های بیشتری برای پیگیری حقوق ملت ایران در چارچوب‌های حقوقی و فنی و برداشتن تحریم‌ها فراهم شده است.‌ به ویژه آن‌که این روزها این آمریکاست که برای سازش و عقب‌گرد تحت فشار قرار دارد.

 حال که به نظر می‌رسد شمارش معکوس برای دستیابی به توافق در وین آغاز شده است، اقتصاد ایران حالا خود را آماده می‏‌کند تا با خروج از فاز انتظار، در مسیر رفع تحریم‌های بخشی و موضوعی که ابعاد مختلف زیربنای اقتصاد ایران را در برگرفته و شامل بخش‌های نفت، انرژی، بانکی، مالی، بیمه، کشتیرانی، بنادر و تقریباً همه بخش‌های اقتصادی ایران که تحت تحریم قرار دارد، از حوزه تحریم خارج شده و شرایط تازه‌ای را پذیرا باشد. طوری که بسیاری از تحلیلگران و فعالان اقتصادی بر این باورند که اثرات مذاکرات وین می‌تواند چشم‌انداز جدیدی برای اقتصاد ایران به وجود آورده و اقتصاد این کشور را از پس چند سال سخت، مهیای بازگشت به مدار رشد کند.

در حقیقت در سایه رفع کامل تحریم‌ها و امکان ورود سرمایه به بازار ایران، از یک سو با افزایش نرخ اشتغال می‌توان به رشد اقتصادی امیدوار شد، و از سوی دیگر برداشته شدن تحریم‌های نفتی و آزاد شدن اموال بلوکه شده ایران در خارج، عامل مهمی در ایجاد منابع ارزی جدید و جلوگیری از نوسان بازار ارز و موجبات ثبات در بازارهای داخلی خواهد شد. به طور کلی ابعاد اثرگذاری لغو تحریم‌ها بر اساس چشم‌انداز جدیدی که به وجود می‌آید، ‌بسیار زیاد است و علاوه بر این‌که می‌تواند فضای سیاسی و اقتصادی کشور را متاثر سازد، در مرحله بعد می‌تواند در قلمرو خرد، بر فضای کسب و کارها و بهبود زندگی مردم تاثیر فراوانی برجای گذاشته و به اقتصاد ایران در خارج شدن از مشکلات فعلی کمک نماید.  

واقعیت امر این است که جامعه امروز ایرانی نیاز به تحولی جدی در حوزه اقتصادی و معیشتی دارد و مکانیسم این تحول در گره‌گشایی تحریم‌های اقتصادی وآزادسازی ارزهای بلوکه شده ایران در طول چهار سال گذشته است. چرا که در نتیجه تحریم سیستم‌های مالی و پولی ایران، بیش از ۲۰ میلیارد دلار از منابع ارزی کشور در بانک‌های چین، کره جنوبی و عراق، متاثر از تحریم‌های حداکثری دولت آمریکا بعد از نوامبر ۲۰۱۸، مسدود شده است. با این وجود، تلاش‌های وافر ایران در چهار سال اخیر برای آزادسازی این اموال بلوکه شده، هیچ مسیر مورد اطمینان و قابل وصولی برای آزادسازی این ارزها پیدا نشده، و همه کشورهای طرف حساب ایران، آزادسازی منابع  ارزی را مشروط به حل موضوع تحریم‌های ایالات متحده که امکان تبادلات بانکی و مالی فراهم شود، کرده‌اند. از این جهت تحولات اخیر برجامی که چشم‌اندازی روشن از حل مسائل تحریمی را نوید می‌دهد؛ به همراه آزادسازی این منابع هنگفت، می¬تواند اثر مستقیم و جدی بر موضوع قیمت ارز و کالاهای اساسی در کشور بر جای گذارد.

با رصد تحولات پیرامون نشست‌های مذاکراتی وین این‌گونه به نظر می‌رسد که سیگنال‌های ارسال شده از روند این نشست‌ها نشان دهنده به نتیجه رسیدن مذاکرات در هفته‌های آینده است. علی‌رغم اینکه تندروهای داخلی و خارجی مشکلات زیادی در مسیر مذاکرات ایجاد می‌کنند، اما سینگال‌ها نشان‌دهنده وجود اراده جدی بین ایران و کشورهای طرف مقابل دراین نشست‌ها برای حل معضلات توافق وجود داشته و در اصل روند نشست‌ها رو به جلو و امیدوارکننده مشاهده می‌شود. چنانچه همین شرایط فعلی حفظ شود و مساله خاصی به وجود نیاید؛ در نتیجه پافشاری تیم مذاکره کننده ایرانی بر حقوق کامل ملت ایران، امیدها نسبت به بازگشت به توافق و برداشته شدن کامل تحریم‌ها بسیار زیاد است.
اینک با دورنمای رفع تحریم‌ها و شکست فشار حداکثری ترامپ و ایادی آن، ضرورت دارد تا جمهوری اسلامی ایران نهایت استفاده را از فضای جدید جهانی و استفاده بهینه برای عبور از شرایط بن‌بست تحریمی را به عمل آورده و با عطف به این واقعیت که تحریم به مثابه زنجیری تار و پود اقتصاد کشورمان را بسته و فضای تنفس تجارت و بازرگانی کشور را دشوار ساخته است، بایستی با اتحاد و هم پارچگی و با حمایت از تیم مذاکره کننده، اولویت اصلی کشور را عبور از شرایط تحریمی؛ با هدف تقویت معیشت و اقتصاد جمهوری اسلامی ایران قرار دهیم.

*کارشناس سیاست خارجی و روابط بین الملل

310 310