آرایش استراتژیک شرق در برابر غرب/ روسیه به چین وابسته‌تر می‌شود؟

رسول سلیمی: چین یکی از کشورهایی است که پوتین از زمانی که دادگاه بین المللی لاهه حکم بازداشت او را صادر کرد، اجازه ورود به این کشور را داده است.به عبارت دیگر، چین یکی از ۱۲۳ کشوری نیست که عضو دادگاه بین المللی کیفری لاهه هستند، بنابراین موظف نیست پوتین را برای محاکمه به لاهه منتقل کند.این در حالی است که در اوایل ماه جاری، پوتین از قرقیزستان بازدید کرد، اما چین اولین کشور خارج از جمهوری شوروی سابق است که او در سال جاری بازدید کرده است.

استقبال از پوتین در چین آنچنان بوده که شبکه های اجتماعی چین هشتگ “رئیس جمهور پوتین وارد پکن می شود” را بیش از ۲۲۰ میلیون بار در ویبو (Weibo) منتشر کردند عبارت جستجوی “رئیس جمهور پوتین وارد پکن می شود” روند شماره یک در موتور جستجوی محبوب چینی بایدو (Baidu) بود.

>>>بیشتر بخوانید:

شی جینپینگ: چین آماده مشارکت برای مدرن کردن تمامی کشورهاست

واکنش پوتین به کشتار مردم فلسطین در بیمارستان غزه

پوتین خطاب به بایدن: احترام گذاشتن به دیگران را یاد بگیرید

سفر پوتین به چین در حالی انجام می شود که یک ماه از سفر کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی به روسیه می گذرد. از زمان اغاز درگیری اوکراین، روسیه صادرات انرژی خود را با چین به نشانه همکاری اقتصادی انها تقویت کرده است. روسیه روزانه حدود دو میلیون بشکه نفت به چین صادر می کند که بیش از یک سوم کل صادرات نفت خام این کشور است. مسکو همچنین قصد دارد دومین خط لوله گاز طبیعی به چین را هم بسازد.

تحریم های غرب علیه روسیه در پاسخ به جنگ مسکو علیه اوکراین، تجارت این کشور را که زمانی یک کریدور حمل و نقل عمده برای صادرات چین به بازارهای اروپایی بود، به شدت کاهش داده است.در عوض، مسیرهای حمل و نقل اجتناب از روسیه اهمیت پیدا کرده اند، از جمله بهره برداری از کریدور چین که در سراسر اسیای مرکزی، دریای خزر و قفقاز جنوبی گسترده است و در نهایت به اتحادیه اروپا متصل می کند.

جهانی دو قطبی تکرار خواهد شد؟ چگونه؟

کارشناسان چینی معتقدند که “یک جهان چند قطبی در حال شکل گیری است و مفاهیم و ابتکارات ارائه شده توسط شی جین پینگ قابل توجه است.” پوتین اخرین بار در فوریه ۲۰۲۲ برای بازی های المپیک زمستانی پکن به چین سفر کرده بود.ناظران سیاسی معتقدند این دیدار، نمایش مشترک رهبران شرقی برای مخالفت با غرب به رهبری امریکا است. این اقدام چند روز پس از آن صورت می گیرد که هر دو حزب کنگره امریکا نگرانی خود را در مورد انچه که “هماهنگی نهایی” بین چین و روسیه خوانده، ابراز کردند و هشدار دادند که ایالات متحده باید برای جنگ های همزمان احتمالی با هر دو کشور اماده شود. از این رو به باور کارشناسان، چنین سناریویی امریکا را برای اولین بار با دو دشمن هسته ای» مواجه خواهد کرد.

این ایده که ایالات متحده باید بتواند چندین جنگ را انجام دهد، زمانی پس از پایان جنگ سرد محبوب بود، اما به تدریج اثرات آن را از دست داد. اما گسترش نظامی چین و تعمیق اتحاد چین با روسیه، به ویژه از آن زمان که پوتین تهاجم به اوکراین و تهدیدات مکرر به جنگ هسته ای را آغاز کرده ، نگرانی ها در واشنگتن درباره ضرورت تشکیل یک ساختار برای مواجه با “دو جنگ” را مطرح کرده است.

پیشبینی ها از بحث های مشترک چین و روسیه

ناظران سیاسی پیشبینی می کنند شی و پوتین احتمالا در مورد درگیری جاری اسرائیل و حماس در صورت دیدار در حاشیه مجمع BRI یا همان «ابتکار کمربند و جاده» (ابتکار عمل چین برای اتصال راه زمینی جاده اقتصادی ابریشم با راه دریایی ابریشم) بحث خواهند کرد. از سوی دیگر به نظر می رسد هر دو اظهارات قبلی در مورد نیاز به اتش بس و راه حل سیاسی برای درگیری را تکرار خواهند کرد. کارشناسان روابط بین الملل انتظار دارند که پکن ابتکارات مختلف خود، یعنی ابتکار توسعه جهانی (GDI) و ابتکار امنیت جهانی (GSI) را در بیانیه های مشترکشان قرار دهد. با این حال، این ابتکارات بیشتر در مورد تغییر نظم جهانی با توجه به منافع پکن خواهد بود.به بیان صریح، بحران های جدید دنیا از جمله مسئله فلسطین، به پکن فرصتی می دهد تا غرب را برای وضعیت فعلی جهان سرزنش کند و دیدگاه جایگزین خود را برای حکومت جهانی ترویج دهد . این همان تایید حکمرانی حزب کمونیست چین است که در منازعه بین لیبرال ها و کمونیست های چینی برجسته می شود.

بعد از جنگ اوکراین، روسیه به چین وابسته تر می شود

در حال حاضر انتظار می رود که دو رهبر بر روابط رو به رشد خود تمرکز کنند. اتکای روسیه به چین در ۲۰ ماه پس از حمله به اوکراین بر تمام جنبه های اقتصاد این کشور اثرگذار است. کارشناسان ارزیابی می کنند با قطع روابط تجاری غرب، صادرات چین به روسیه در سال جاری ۲۰ درصد افزایش یافته است. ارز یوان تقریبا نیمی از ارزش کل معاملات ارز خارجی در مسکو در ماه سپتامبر را تشکیل داده و چین در حال حاضر بزرگترین وارد کننده سوخت های فسیلی از روسیه است و واردات محموله های زغال سنگ از سال ۲۰۲۲ به بیش از دو برابر رسیده است.

کارشناسان معتقدند در حالی که مسکو و پکن بعید است که یک اتحاد نظامی تمام عیار علیه غرب ایجاد کنند، اما همکاری دفاعی انها رشد خواهد کرد. چه آنکه هر دو کشور از نظر امنیتی خودکفا هستند و از همکاری بهره مند می شوند، اما هیچ کدام نیاز به تضمین امنیت از طرف دیگر ندارند.این در حالی است که با شدت گرفت بحران در فلسطین به نظر می رسد تشکیل بلوک قدرت شرقی چین-روسیه برای مقابله با اسرائیل یک ضرورت اجتناب ناپذیر خواهد بود. موضوعی که هر دو کشور در هفته های اخیر نیز تلاش کردند با تصویب قطعنامه ای در شورای امنیت، اتحاد سیاسی خود در برابر امریکا را دنبال کنند.

۳۱۱۲۱۳